Resul-i Ekrem Efendimiz toplu halde yapılan zikir, duâ ve ibadetleri her seferinde teşvik etmiş; Sahabîlerini toplu halde sohbet eder, zikreder ve ibadet eder halde görürse memnun olmuş ve onlara bazı müjdeler vermiştir.

Hz. Muâviye’nin rivâyetine göre, birgün Peygamberimiz (a.s.m.) SAhabîlerden bir kısmının bir halka teşkil ederek oturduklarını gördü. Yanlarına vardı ve sordu:

“Ne maksatla bir araya gelip burada oturdunuz?”

Onlar, “Bize İslâm gibi bir din bahşeden ve bu yolla bizi imtihana tâbi tutan Allah’ı zikretmek ve ona hamdetmek için oturduk” dediler.

Peygamberimiz bir defa daha sorup, onlardan yeminli bir cevap aldıktan sonra şöyle buyurdu:

“Sizi suçlamak için yemin ettirdiğimi sanmayın. Lâkin şu var ki; bana Cibril geldi, Aziz ve Celîl olan Allah’ın meleklerine karşı sizinle iftihar ettiğini haber verdi.” (Müslim, Zikir: 40.)

Toplu halde tesbihde 'toplu zikir' kismina giriyor bence. Ve yukarida toplu zikir hakkinda ancak güzel seyler söyleniyor.

Kaldiki, daha öncede dedigim gibi, toplu çekilmiyor. Herkes kendisi çekiyor yine sonuçta. Müezzin sadece telkin ediyor.

Sizin tabirinizle "Müezzinin telkini ile tesbihat çekme uygulaması" Resulullah S.A.V zamanında olmayan 500 yıl önce Osmanlı zamanında uygulanmaya başlandı. Dolayısı ile bidat. Ülkemize has bir uygulama olduğu belli ki Hacca veya umreye gidenler orada aynı uygulamayı bulamayınca bayağı yadırgıyorlar. Veya diğer ülkelerden gelen misafir kardeşlerimiz camiilerimize uğrayınca yadırgıyorlar.

Bidat-ı Hasene'dir. Konuyu bu kadar uzatmaya gerek yok. Vahhabiler gibi ayrıntılara takılmayınız.
Bu gayretinizi din düşmanları için kullanmanızı tavsiye ederim kardeşim.

Sizin tabirinizle "Müezzinin telkini ile tesbihat çekme uygulaması" Resulullah S.A.V zamanında olmayan 500 yıl önce Osmanlı zamanında uygulanmaya başlandı. Dolayısı ile bidat. Ülkemize has bir uygulama olduğu belli ki Hacca veya umreye gidenler orada aynı uygulamayı bulamayınca bayağı yadırgıyorlar. Veya diğer ülkelerden gelen misafir kardeşlerimiz camiilerimize uğrayınca yadırgıyorlar.

Beni yanlış anladınız. Vahhabi değilim. Bu konu camiilerdeki bidat uygulamalardan açıldı sanırım. Bu konu diyanetin ve camii imamlarının kontrolünden çıkmış olacak ki; geçenlerde iskemlede namaz kılmanın doğru olmadığını, namazı özürü olanların oturarak kılması gerektiği konusunda defalarca hutbe yayınlamasına rağmen nafile..., camiilerimizin arka kısımları birkaç sıra oturak dolu (kiliseyi andırıan). Toplumumuz maalesef yaptığı şey şüpheli de olsa bildiğini okumaya devam ediyor. Oysa Namazın ve camiinin ruhundan uzaklaşmamak gerek. Ayrıca diyanetin yakında merkezi ezan sistemini kaldıracağı sevindirici haber. Fakat "toplu ve telkinli tesbihatı" halkımız o kadar benimsemiş ki sanırım artık geriye dönüş çok zor. Ben tesbihatımı kendi başıma yapıyorum (şüpheye girmemek için) müezzine uyanları kınamıyorum, kızmıyorum, buğzetmiyorum. Doğrular ortaya konsun ve dileyen dilediği gibi yapsın...

Evet. Ama İmam değil Müezzin. Müezzinlik sadece ezan ve kamettir. Çok fazileti vardır. İmam Selam verince müezzinlik biter. Fakat günümüzde sözüm ona "bidat-ı hasene" (iyi bidat) adına bayağı bişeyler ekleniyor namaza. Bu eklemelerin tümü bidattir. Bu tespihatlar içtimai olarak değil infiradi yapılmalı. Okunan mihrabiyeler de dahil ( Amenerresulü-haşır süresinin sonu vs.) Asıl bu faziletli süreleri herkesin kendi okuması lazım. İmam veya müezzin okuyor cemaat dinliyor oysa cemaat bu faziletlerden mahrum kalıyor, hatta bazıları ezberlemiyor bile (sofra duası gibi) . Herkesin bu süreleri kendisi bizzat okuması gerek.

Evet. Ama İmam değil Müezzin. Müezzinlik sadece ezan ve kamettir. Çok fazileti vardır. İmam Selam verince müezzinlik biter. Fakat günümüzde sözüm ona "bidat-ı hasene" (iyi bidat) adına bayağı bişeyler ekleniyor namaza. Bu eklemelerin tümü bidattir. Bu tespihatlar içtimai olarak değil infiradi yapılmalı. Okunan mihrabiyeler de dahil ( Amenerresulü-haşır süresinin sonu vs.) Asıl bu faziletli süreleri herkesin kendi okuması lazım. İmam veya müezzin okuyor cemaat dinliyor oysa cemaat bu faziletlerden mahrum kalıyor, hatta bazıları ezberlemiyor bile (sofra duası gibi) . Herkesin bu süreleri kendisi bizzat okuması gerek.

selam aleyküm...
aslında sana gönülden katılıyorum ama günümüzde cami cemaatinin çoğunluğu değil müezzinlik ve tesbihatlar doğru düzgün namaz dualarını bile bilmiyor, hal böyle iken onlarıda bu tesbihat dualarından faydalandırmak doğru değilmi ?
birde işin şu boyutu var biri müezzinlik yapıyor ve her vakit namazında bunları okuyor cemaatte duya duya kulak aşinalığı ile bunları ister istemez ezberliyor, yani bence yapılan doğru bir olay müezzinlik şart.....

Halis ECE

Tesbih-tahmid-tekbir ve zikirde “tesbih” kullanmak


Farz namazlardan sonra okuduğumuz tesbih-tahmid-tekbir ve zikir esnasında kullandığımız ve adına “tesbih” dediğimiz boncukları kullanmak bid’at mıdır değil midir?

Belki bu soru pek çoğumuza abesle iştigal gibi gelebilir. Asırlardır Müslümanlar arasında yaygın olarak kullanılan bu şeyin bid’at olması düşünülebilir mi, diye akıllarından geçebilir. Ama maalesef zaman-zaman gündeme geldiği de bir gerçek… Nitekim sitemizde de bu yönde yeni bir tartışma mevzuu olmuş. Bu çalışmayı da o vesileyle yapmış olduk.

***

TESBİH KULLANMAYA BİD'AT DİYENLERİN GÖRÜŞLERİ

Dilerseniz mevzuyu evvela bid’at diyenlerin görüşleri açısından ele alalım…

Onlar diyorlar ki; “Boncuklarla yapılan tesbih bid'attır; çünkü Hz. Peygamber’in (s.a.v.) zamanında olmayıp, O'ndan sonra icad edilmiştir. Lugat âlimleri, ‘tesbih'in yeni bir kelime olduğunu ve Araplar'ın bu kelimeyi tanımadığını söylerler. Bu itibarla nasıl olur da, Rasûlullah (s.a.v.), ashabına bilmedikleri bir şeyi tavsiye eder?

"İbn Vaddah el-Kurtubi, Salet b Behram'dan rivâyet ettiği bir eserde;
'İbn Mes’ud boncuklarla tesbih çeken bir kadına uğrar, onları kopartıp atar. Sonra da taşlarla tesbih çeken bir adama gelir ve ayağı ile vurur. Ardından şöyle der: 'Çok ileriye gittiniz! Karanlık bid'atlara daldınız! Hz. Muhammed’in (s.a.v.) ashabını ilimde geçtiniz!" [1]

Boncuklarla tesbih çekmek Rasûlüllah’ın (s.a.v.) yoluna muhâliftir Bu mevzuda Abdullah b. Amr şöyle der:

"Rasûlullah’ı (s.a.v.) sağ eliyle tesbih ederken gördüm." [2]

Diğer taraftan biri gelip de, parmaklar ile olan tesbihin, adet çoğaldıkça sayısının muhafazasının imkânsız olduğunu söylerse, ona şöyle deriz: Bu karmaşıklığa sebep, diğer bir bid'attır. Yani dinimizde gelmediği şekilde, Allah Teâlâ'nın çokça belirli bir sayıda zikredilmesidir…. Sahih sünnette sabit olan en çok zikir adedi yüz'dür Bunu da âdet edinen kişi kolaylıkla, yanlışsız bir şekilde yapabilir. Parmaklarla tesbihin daha faziletli olduğuna ittifak etmelerine rağmen, boncuklarla yapılan tesbih, parmaklarla sünnet olan tesbihi fiilen bitirmiştir. [3]

Bildiğimiz tesbihlerin kullanılmasının bid’at olduğunu söyleyenlerin görüşleri böyle…

***

"TESBİH"İN BİD'AT DEĞİL SÜNNET OLDUĞUNU SÖYLEYENLERİN GÖRÜŞLERİ

Şimdi de gelelim bunun bid’at olmadığını, bilakis sünnet olduğunu söyleyenlerin görüşlerine…

Feyyûmî el-Misbah’da şöyle dedi: “Allah (c.c.) mahlûkatı ibdâ’ etmekle ibdâ’ etti, yani onları modelsiz olarak yarattı. Ebda’tü ve Ebda’tühü onu çıkardım ve ihdâs ettim demektir. Bu mana’dan olarak muhâlif hale bid’at denilmiştir. Bid’at ibtida’dan isimdir. Yükseklik manasına gelen rif’at'ın irtifa’dan gelmesi gibi… Genelde bid’at tabiri dinde noksanlık yahut fazlalık olan şeylerde kullanılmıştır. Lakin bunların da bir kısmı kimi zaman mekruh olmaz ve mubah bid’at olarak isimlendirilir.”

Hadis-i şerifte buyruldu ki: “Kim İslâm’da iyi bir çığır açar da, kendinden sonrakiler onunla amel ederlerse, onunla amel edenlerin sevaplarının aynısı, o çığırı açan kimseye yazılır ve öbürlerinin sevaplarından da hiçbir şey eksiltilmez. Kim de İslâm’da kötü bir çığır açar, kendinden sonrakiler de onunla amel ederlerse, onunla amel edenlerin günahlarının aynısı, o kötü çığırı açan kimseye yazılır ve öbürlerinin günahlarından hiçbir şey eksiltilmez.” [4]

Hz. Ömer’in (r.a.)“Bu ne güzel bir bid’attir”, [5] sözü bu türdendir. Bu (terâvîh namazının topluca kılınması) hayırlı fiillerden olunca ve methedilen fiillere dâhil bulununca, onu bid’at diye isimlendirip methetmiştir. Çünkü Nebi (s.a.v.) onu bu şekliyle onlara sünnet kılmamıştır. Onu bazı gecelerde kılmış sonra da terk etmiş, ona devam etmemiş, onun için insanları toplamamıştır.

Rasûlüllah Efendimizin (s.a.v.) işlediği mübahların tamamı ümmet tarafından bilinir, görülmüştür diyemeyiz. Nitekim kendisi işlediği zaman, ümmetine farz olması yahut meşakkatli hale gelmesi korkusuyla bazı mendupları kasten terk etmiştir. O yüzden kim Rasûlüllah’ın (s.a.v.) bir şeyi yapmadığını söyleyerek, o şeyin haramlığını iddia ederse, hakkında delil bulunmayan bir şeyi iddia etmiş olur.

Bida’atle murad edilen, Şeriatın kendisine delalet edeceği aslı bulunmayan şeyler türünden yapılan icatlardır. Şeriat’tan kendisine delalet edecek bir aslı bulunan şeyler ise, lugat olarak her ne kadar bid’at tabir edilse de şeriat’ça bid’at değildir.

***

BEŞ KISIM BİD'AT VARDIR

Nevevî (rh.) şöyle demiştir: Rasûlüllah’ın (s.a.v.) “Her bir bid’at sapıklıktır” sözü, sınırlandırılmış bir umûmî hükümdür. Kastedilen bid’atların çoğunluğudur.

Lugat âlimleri demişlerdir ki; bid’at demek, geçmiş misali/aslı olmadan yapılan her bir iştir.

Âlimler de bid’atın beş kısım olduğunu söylemiştir:

Vacip, mendub, haram, mekruh ve mübah.

Vacip olan bid’atlerden birisi, kelam âlimlerinin mülhid ve bid’atçılara karşı delilleri ortaya koymaları ve benzeri şeylerdir.

Mendub olan bid’atlerden biri de ilmi eserler yazmak, medreseleri, tekkeleri ve buna benzer hizmet mahallerini bina etmektir.

Mübah olan bid’atlerden biri de değişik yemekler ve benzeri şeylerde genişliktir.

Haram ve mekruh olan bid’atler ise açıktır. Bu anlatılanlar bilinirse, hadis-i şerifin aslında manası genel olan fakat sınırları (başka deliller yüzünden) daraltılan bir hadis olduğu da kolayca anlaşılır.

Hz. Ömer’in (r.a.) “Ne güzel bid’at” sözü de bunu teyid etmektedir.

İmâm Şafii şöyle demiştir: 'Şeriattan dayanağı olan her şey, selef/öncekiler onu yapmasa da bid’at değildir. Zira selefin onunla amel etmeyi terk etmesi, bazen o anda kendileri için mevcut olan bir mazeret sebebiyle yahut ondan daha üstün bir şey vesilesiyle yahut da onun bilgisi tamamına ulaşmaması dolayısiyle olmuş olabilir.'

***

ASHAPTAN İBN-İ MES'UD VE EBÛ MÛSA'L-EŞ'ARÎ'NİN GÖRÜŞLERİ

İmâm Dârimi (rh.), Sünen'inde yaptığı bir rivâyette, Ebû Mûsa'l-Eş’arî (r.a.) mescidde ellerinde küçük taşlar bulunan insanlardan meydana gelen bir zikir halkası görmüştü. Birisi, yüz defa tekbir getirin, diyor, yüz defa tekbir getiriyorlardı. Sonra yüz defa lâ ilâhe illallâh deyin diyor, onlar da yüz defa lâ ilâhe illallah, diyorlardı. Yüz kere sübhanallah deyin, diyor onlar da yüz defa sübhanellah diyorlardı. Ebû Mûsâ'l-Eş'ari bunu hayırlı bir iş, İbn-i Mes'ud da bid’at olarak gördüklerini söylüyorlardı. Yani taşlarla topluca zikretmeyi bir sahabi güzel ve hayır diğeri de bid’at ve şer olarak görmüştür.

Yine Sahabilerden bazıları, Kur’ân’ın toplanıp Mushaflaştırılmasını, Rasûlüllah (s.a.v.) tarafından yapılmadığını söyleyerek bid’at diyorlardı. Hz Ömer (r.a.) ise bid’at olarak görmedi. Hz. Ömer’in teravih namazını cemaatle kılma uygulamasına da bazı sahabe bid’at demiştir.

Kimi âlimlerin sahabi kavlini hüccet/delil görmediği rivâyet edilse de İslâm âlimlerinin Cumhuru/çoğunluğu onu delil görüp, bağlayıcı kabul ederler. Hanefîler de onlardandır. Hatta bazı rivâyetlerde, bunu, İslâm âlimlerinin sadece cumhuru değil, hepsi kabul eder. Yanlız bir sahabi kavline ters, başka bir sahabi kavli varsa, tercihe gidilir, içlerinden birisi alınır. [6]

***

SUFİYYE ERBABI EBÛ MÛSA'L-EŞ'ARÎ'NİN GÖRÜŞÜNE UYMUŞTUR

Sufiyye/maneviyat erbabı da burada sahâbeden birçoklarının fiilini ve Rasûlüllah Efendimizin (s.a.v.) takriri sünnetlerini esas olarak, başka birisinin sözünü almamıştır. Başka birçok delilden istifâdeyle Abdullah İbn-i Mes'ud'un değil de, Ebû Mûsâ’nın (r.anhüma) kanâatini seçmişlerdir. Evet, Abdullah İbn-i Mesud'un Sünneti muhafazadaki hassasiyeti her türlü takdirin üstündeydi; lakin öte yanda Rasûlüllah’ın (s.a.v.) takrirleri ve sahâbeden (r.anhüm) taşlarla tesbih edenler de vardı. Nitekim bu taşlarla zikir hususunda İmâm Celâleddin es-Suyûtî müstekil bir risale de yazmıştır. Ondan istifâdeyle aşağıya birkaç rivâyet alıyoruz.

Ebû Dâvûd, Tirmizî, Nesâi, İbn Mâce, İbn Hibbân ve Hâkim Sa'd İbn-i Ebî Vakkas’tan (r anh) rivâyet etmişler. Tirmizî bu rivâyetin hasen, Hâkim de sahih olduğunu söylemişlerdir. Sa'd ve Nebi (s.a.v.) bir kadının yanına girmişler… Kadının önünde hurma çekirdekleri veya küçük taşlar vardı; tesbih ediyordu. Bunun üzerine Rasûlüllah (s.a.v.) “Bundan daha kolay” veya (râvînin tereddüdü) “daha efdâl olanı sana haber vereyim mi?” buyurdu. Burada da inkâr/reddetme/kabul etmeme bulunmayıp, takrir/tasvip vardır.

Ahmed İbn-i Hanbel, ez-Zühd'de Yunus İbn Ubeyd'in anasından şöyle dediğini rivâyet etti: “Ebû Safiyye'yi -ki O Rasûlüllah’ın (s.a.v.) ashabındandı ve komşumuz idi- küçük taşlarla tesbih ederken gördüm.”

Bu rivâyet benzer bir lafızla, Hilal el-Haffar'ın Cüz'ü’nde, Beğavi'nin el-Mu'cemu's-Sahâbe’sinde ve İbn-i Asâkir'in Târih'inde de mevcuttur.

İbn-i Sad ve İbn-i Ebî Şeybe el-Musannef'te, Sad İbn-i Ebî Vakkas'tan, taşlarla tesbih ettiğini, rivâyet etmiştir.

Ahmed İbn-i Hanbel de Zühd'de, Ebu'd-Derdâ'nın hurma çekirdekleriyle tesbih çektiğini, rivâyet etmiştir.[7]

***

HATİMLERİN, ZİKİRLERİN HALKA ŞEKLİNDE YAPILMASI

Daha çok tasavvuf ehlinin yaptığı Hatm-i Hâcegân başta olmak üzere sair hatimlerin, zikirlerin halka şeklinde olması ise, sünnet'te yer alan ilim ve zikir halkalarıyla alâkalı nice hadisten alınmıştır. Mesela bunlardan bazıları şöyle:

1) Ebû Vâkıd el-Leysî şöyle dedi: “Rasûlüllah (s.a.v.) ile beraberken, gördük ki, bize üç kişi uğradı. Onlardan biri, halkada bir aralık/açıklık buldu ve oturdu.” [8]

2) “Cennet bahçelerine uğrarsanız (orada) otlanın. (Oralardan yararlanın-gıdalanın.)” Ashap, 'Cennet bahçeleri de nedir', dediler. "(Cennet bahçeleri) zikir halkalarıdır" buyurdu.

Rivâyetleri daha da çoğaltmak mümkün; ancak bizce burada lüzumsuz. Bütün bunlar Sahâbe’nin (r.anhüm) tatbikatıdır. Bu rivâyetler göz önünde bulundurularak, maneviyat ehlince topluca veya tek başına taşlarla zikretmenin bid'at olduğu tarafı değil de, hayır olduğu, güzel bulunduğu tarafı tercih edilmiştir

Şu halde taşlarla-tesbihlerle zikir Rasûlüllah’ın (s.a.v.) takrirleri ve sahâbe’nin (r.anhüm) amelinden alınma bir sünnettir.

Binaenaleyh takrîrî sünnete dayanan, tesbih-tahmid-tekbir ve zikirleri, tesbihler, taşlar, ipler vs. ile yapmak bid’at değil, müstehaptır, sünnettir.

İbn Sa’d'ın tahric ettiği bir esere göre, Sa’d bin Vakkas (r.a.), küçük çakıl taşlarıyla tesbihlerini sayardı. İmam Ahmed’in de tahric ettiği bir esere göre, Ebû Hureyre’nin (r.a.) de kendisine mahsus, ikibin düğümlü bir ipi vardı; onunla tesbihlerini sayardı.

Deylemî’nin Firdevsi’den tahric ettiği Hazret-i Ali’den (r.a.) gelen merfû’ bir hadiste şöyle buyrulur: ”Ne güzel hatırlayıcıdır şu tesbih.” Nasreddîn Elbânî bu hadisin mevzu’ olduğunu söylemişse de, Şeyh Abdullah Hererî Habeşî, reddiyesini yazmış olduğu risalede, bu hadisin mevzû’ olmadığını kaydetmiştir.

İmam Suyûtî (rh.) bu hususta el-Minha fi’s-Sebhâ adlı eserinde şöyle diyor: Selef ve haleften hiçbir kimse tesbih ile zikrin sayılmasını mekruh görmemiştir. Bilakis onlardan büyük bir topluluk, zikirlerini tesbih ile sayarlardı.

Ebû Dâvud’un şarihlerinden Muhammed Mahmud Hattab (rh.), el-Menhel’de... Şeyh Halil Ahmed es-Sihâren-forî (rh.), Bezlu’l-Mechûd’da... ve Avnu’l-Ma’bûd’un yazarı, 1486 nolu hadisin şerhinde... Ayrıca el-Mubarekfurî (rh.), Tirmizî’nin 3553. hadisinin şerhinde... Süyutî’nin (rh.) ibaresini naklettikten sonra; ”Tesbih ile, taş ile, zikir ve tesbihlerin sayılmasını bid’at sayanların sözlerine asla bakılmaz, itibar edilmez.” demişlerdir.

Bunda asıl, Ebû Dâvud ve başkalarının tahric ettikleri, Sa’d bin Vakkâs (r.a.) hadisidir. O diyor ki: Nebî (s.a.v.) ile birlikte bir kadının yanına gittim. Ne göreyim; önünde hurma çekirdekleri (yahut ufak taşlar) vardı. Onlarla tesbihlerini sayıyordu. Peygamber (s.a.v.) ona: "Bundan daha kolayını ve daha faziletlisini sana söyleyeyim: Subhânallahi adede mâ halaka fissemâi. Subhânallahi adede mâ halaka fil’ardi ve Subhanallahi adede mâ halaka beyne zâlike ve Subhanallahi adede mâ huve Halikun Vallâhu Ekber mislü zâlike velhamdü lillahi mislü zâlike ve lâ ilâhe illâ Billâhi mislu zâlike" buyurdu.

Rasûlüllah (s.a.v.) onu, taşlarla tesbih saymaktan men etmemiştir. Eğer mekruh olsaydı men ederdi.

İşte bu hadiste, taşlarla, tesbih taneleriyle tesbih ve zikrin sayılmasına delil vardır. Bu hadisi Tirmizi, Neseî, Ibnu Mâce, Hâkim ve daha başkaları tahric etmişlerdir. Kaldı ki, Elbânî’nin mevzu’ saydığı Deylemî’nin hadisini, Şevkânî de naklediyor ve mevzû’dur demiyor.

***

Hâsıl-ı kelâm netice-i merâm:

Namaz tesbihlerini parmakla saymak sünnettir, tesbihle de yapmak caizdir. Bid’at olan tarafı, tesbihe üflemek ve dili kıpırdatmaksızın tesbihi devretmektir.

Her hâlukârda hatimler, zikir, tesbih-tahmid-tekbir ve nefy u isbatın taşlarla, parmaklarla, tesbihle sayılması vârid olmuştur. Mesela Ebû Dâvud, Tirmizî ve Hâkim’in de tahric ettikleri, "Siz kadınlara tesbih, Tehlil ve Takdis gerek... Parmaklarınızın eklemleri ile bunları sayınız. Çünkü onlar (yaptıklarından) sorumludurlar. Lehte ve aleyhte konuşucudurlar. Sakın ha, gaflete dalmayın; unutursunuz.” mealindeki hadis-i şerif mevzuya delildir.

Münâvî (rh.) diyor ki: İmam Suyûtî, Celâleddîn Bulkî’nin (rahmetullahi aleyhima) muasırlarından şunu nakletmektedir: Bu hadisin zahirine göre, şaşırmaktan emin olan kimseye nazaran parmaklarla tesbih saymak, tesbih ve taşla saymaktan daha efdaldir. Eğer emin olunmazsa tesbih ile yapılması efdal olur.

Evet birçok evliyanın ellerinde tesbih bulunmuştur. Hatta Cüneyd-i Bağdâdî’ye (k.s.):

- Sen de mi tesbihi eline alıyorsun, denilince:

- Evet, bununla Rabbim Teala’ya (c.c.) kavuştum. Artık bu yoldan ayrılmam. Başlangıçta bunu kullandık; nihayette bırakmayız. Kaldı ki dilim, kalbim ve ellerimle zikretmeyi severim.” demiştir.

Tesbih kullanmanın mendub olmasının şartları vardır:

1) Dil ve kalp tesbihi birlikte yapmak yani cem'iyetle (dağınıklıktan uzak, derli-toplu) zikretmek...

2) Bunu çok gizli yapmak şarttır.

Yoksa gaflet halinde, ya da uyuklayarak elde tesbihi devretmenin; kalp ve dil dünya ile meşgul iken şakır-şakır tesbih çekmenin, en çirkin bid’at ve mekruhlardan olduğunu ve bunun sahibine hiçbir faydasının olmayacağını hatırdan çıkartmamak lazım.

Şeyh Ahmed Gümüşhânevî ve İmam Münâvî (rahmetullahi aleyhima) bu hadisin şerhinde yukardaki paragrafları özellikle yazmışlardır.

Bunlardan daha çirkini de, zamanımızdaki bir kısım âdetlerdir. Çoğu zaman karşılaşır, görürüz; kişi sağa-sola baktığı halde, kalbi çarşı-pazarda gezerken, Tevhid ve Tehlil hatmi diye durmadan tesbih tanelerini devrederler. Güya bu, mevtanın ruhuna okunan tehlilmiş… Bunlar hele bir de para mukabilinde olursa, çok daha çirkin bid’attir. Bunun için yapılan vasiyetin batıl olduğunu, İbn Âbidîn (rahmetullahi aleyh) de açıklamıştır.

Keza namazdan sonra cemaat fertleri yahut imamın, tesbihleri dağıtmaları veya atmaları da çirkin bid’attir. Hele bir de adeta oyuncak gibi tesbihi alır, üfürür; dilini-dudağını hiç kıpırdatmadığı halde aşağıya yukarıya devreder ki... Bütün bunlar çirkin birer bid’attir. Kurtulmak için sünnete sarılmak gerek.


DİPNOTLAR
[1] el-Bid'a ve'n-Nehyu Anhâ, s. 12.
[2] Ebû Dâvûd, Sünen, 1, 230; Tirmizî, Sünen, 4, 255 (hasen olduğunu söylemiştir.); İbn Hibban, 2334; Hâkim, el-Müstedrek, 1, 547; el-Beyhakî, Sünen, 2, 253; ez-Zehebî'nin de ifâde ettiği gibi hadisin isnadı sahihtir.
[3] Selefiler Ve Tasavvufçuların Görüşleri.
[4] Müslim, İlim 15 “Zekât” 69, Tayâlisî, el-Müsned, s 92 h No: 670, Humeydî, el-Müsned, c II, s 353 h No: 805, Ahmed b Hanbel, c 4 s 360-361.
[5] Buhârî, Sahih, Terâvîh Namazı, 2010.
[6] Geniş bilgi için Menar ve şerhlerine mesela, Fethu'l-Gaffar'a, 347-348 ve İ'la mukaddimesi Kavâid Fi Ulûmi'l-Hadis, 85-86-87'ye bkz.
[7] İmâm Celâleddin es-Süyuti, el-Minha Fi’s-Sibha, el-Hâvî li’l-Fetâvâ içinde, 2, 37-38.
[8] İmam Malik, Muvatta’, Selâm: 4; İmam Ahmed, Müsned, 5, 219; Buhârî, Sahih, İlim, 8, Salat, 84; Ebû Dâvûd, Sünen, Edep, 14; Tirmizi, Sünen Edep, 12, İsti’zan, 29; Mu'cem, 1, 503.

Detay için http://www.ihyaforum.com/halis-ece/23049-tesbih-tahmid-tekbir-ve-zikirde-tesbih-kullanmak.html

.. Buhârî’nin rivayet ettiği: “Kim bizim dînimizde, dinden olmayan bir şey (bid’at) ihdas ederse, o şey merduttur!” meâlindeki hadîs-i şerîftir. Merdut olan şey, aynı zamanda bâtıl ve sevapsızdır. Namazdan sonra tesbihatı tek başına yapan kişi sevabını alır fakat toplu tesbihat yapacak olursa (ki toplu yapılmasına dair bir hadis yok, olduğunu idda eden kaynağı ile ispatlaması gerekir.) merdut olduğundan sevabını riske eder. Basiretli bir müslümanın ihtiyatlı hareket ederek şüpheliden uzak durması gerekir.

Aciz Kardeşim !

Öncelikle sizi tebrik ediyorum ; Konuyu başka bir mecraya taşımakta, içini tamamen boşaltıp başka bir anlam yüklemekte üstünüze yok. Zaten konuyu bu başlık altına açanda kabahat ; başlık konuya çok uyumsuz oldu Konu; namazdan sonraki tesbihatın bidat oluşu değil (bunu hiç söylemedim) camiilerdeki emir komuta ile çekilen tesbihatlar ve asıl konu camiilerde din adına yapılan uygulamalar. Peygamberimiz S.A.V. zamanındaki camiilerdeki uygulamalarla şimdiki uygulamalar arasındaki fark.

Bidat kelimesini "sonradan gelen her şey bidat" şeklinde dar anlamda alırsanız ineden ipliğe her şey bidat, her birimiz her saniye bidatlerle iç içe yaşıyoruz. İlk bidat un elemek için kullanılan un eleği ve bondan sonra yapılan her şey bidat. Bu neye benzer; Örneğin sizin rumuzunuz olan ACİZ kelimesini ANLAMAKTAN ACİZ" olarak dar bir anlama sokmama benzer.

Anlatmak istediğim din adına; iyi niyetle bile olsa dine sokulan yenilikler. Defalarca yazdım tekrar ediyorum; camiilerde müezzin mahfelleri, mihrap kısmı ve saftan dört parmak yüksek oluşu, camilerin arka saflarına yerleştirilen oturaklar, namazdan sonra kumutla çektirilen tebihatlar, musafaha için halkalar oluşturulması birer bidattir. Bunların Resulullah S.A.V zamanında da uygulanmakta olduğunu idda edenler ispatlamakla mükelleftir. Birşeyin olmadığının ispatı olmaz, olduğunu idda eden var olduğunu sağlam delillerle idda eder..

Üzülerek görüyorum ki bazı arkadaşlar münazaralardan ziyade yıkıcı tartışmaları seviyor. İki gündür vahhabi olmakla suçlandım, teknolji düşmanı gerici olmakla suçlandım, deli olup kuyuya taş atmakla ithal edildim....EL İNSAF !

Anlamaktan gerçekten acizim.

camilerin yapısı herşey toplumun temel ihtiyacı kültürü ve yaşam biçimine göre değişmiştr. Değişecektir de..


Ben size geniş açıdan bakmanız için farklı perspektifler sundum.

bu başlık için çok anlamlı bir atasözümüz var özetler umarım: "pire için yorgan yakmak"

sevgi ile

Bu kadar alimi bulmusken ilim bereketinden istifade etmek boynumuzun borcu oldu.:)

Aslinda namazdan sonraki tesbih ile alakasi olmasada bir bakima bidat kategorisinde degerlendirildigi icin tesbih namaziyla alakali bir sorum olacaktir. Söyleki, kalabalik cemaat halinde ilan edilerek tesbih namazinin kilinmasini bidat oldugunu ve yapilmamasi gerektigini savunan hocalarimiz oldugu gibi bunu aliskanlik haline getirmis ve asla vazgecmeden periyodik olarak belirli araliklarla uygulayanlarda var.
Buna dair bir soru gecmiste sormus ve cevabini almistim. Lakin itiraf edeyimki tatmin oldum derken, imami rabbani hazretlerinin mektubatindada bu toplu tesbih namazlarini kilanlarin ikaz edildigini görünce yeniden bir izahat edilmesinin uygun olacagini düsündüm...konu hakkinda aydinlatirsaniz ayrica memnun olur ve faydali olmasini ümit ederim.

Hakkinizi helal ediniz.

Anlamaktan gerçekten acizim.

camilerin yapısı herşey toplumun temel ihtiyacı kültürü ve yaşam biçimine göre değişmiştr. Değişecektir de..


Ben size geniş açıdan bakmanız için farklı perspektifler sundum.

bu başlık için çok anlamlı bir atasözümüz var özetler umarım: "pire için yorgan yakmak"

sevgi ile

Allah razı olsun Yusufix kardeşim belli ki işkembeden değil hep delil üzere konuşuyorsunuz, yazılarınızı dikkatle takip ediyorum. Allah ilminizi artırsın inş.