"Derd-i dili açma sakın herkese

Derde deva, derdi çekenden gelir."

Ali Fakri (Şeyh)

"Sırrını âşık olan nihân etsin kim

Duymasın ağladığını dîde-i giryân bile."

Riyâzî



Aşık olan sırrını öyle gizlesin ki, ağladığında gözyaşı bile ağladığını duymasın.

"Yüz sürer dâmânına bir gün Züleyha-yı ümîd

Sen heman ey Yûsuf-ı mısr-ı melahat ağır ol."

Laedrî

Ey güzellik ülkesinin veya (Mısır'ın) sultanı!.. Eğer sen ağır(başlı) olursan, elbette bir gün ümit Züleyha'sı senin eteğine yüz sürecektir.

Neşv ü nemâ bulmaz düşmeyicek hâke nebât,

Mütevâzı olanı rahmet-i Rahmân büyütür.
(Lâ edrî)

Tohum, büyüyüp gelişmek için önce toprağa düşmek zorunda... Öyle ya, mütevâzı olanı Rahmân olan Allâh’ın rahmeti büyütür.

"Ömürlerdir eylerem ahval-i dünya imtihan
Nakd-i ömrü hasıl-i dünya heman bir yar imiş."

Fuzuli

Bütün ömrüm boyunca dünya dertleriyle imtihan edilerek yaşadım ve anladım ki bütün herşey ama herşey bir yar (Allah) içinmiş.

"Tevekkül bâdbânın kıl küşâde fülk-i ihlâsa

Eser bahri emelde bir muvafık ruzigar elbet."

Fıtnat Hanım


İhlas gemisiyle yola çıkıp tevekkül yelkenini açarsan, emel denizinde elbette uygun bir rüzgar esecektir.

Biraz geç kaldım ama Efendimiz'e (sav) hitaben bir beyit paylaşmak isterim:

"Müzeyyen oldı bezendi bağ-ı çemen
Meğer ki bağa haber geldi yârdan bu gece."

Ahmedî

Bahçe, süslenmiş fesleğenlerle bezendi
Meğer sevgili bu gece geleceğini bildirmiş.

Her kimün var ise zâtında şerâret küfri
Istılâhât-ı ulûm ile müselmân olmaz

Ger kara taşı kızıl kan ile rengîn itsen
Tab'a tağyîr virüp la'l-i Bedahşân olmaz

Eylesen tûtîye ta'lîm-i edâ-yı kelimât
Nutkı insân olur ammâ özi insân olmaz

Her uzun boylu şecâ'at idebilmez da'vî
Her ağaç kim boy atar serv-i hırâmân olmaz

Fuzulî

Yukarıdaki şiir Fuzuli'ye ait dört beyitlik bir kıt'adır. Kıt'anın vezni fe'ilâtün (fâ'ilâtün), fe'ilâtün, fe'ilâtün, fe'ilün (fa'lün), kafiyesi düzeni de "xa xa xa xa" dır. Kıt'a matla ve mahlassız bir gazel gibidir.

Kıt'anın düz yazıya çevirisi:

Karakterinde kötülük küfrü bulunan kişi birtakım dinî terimleri kullanmakla Müslüman olmaz.

Kara taşı kızıl kanla boyasan; bu, doğasını değiştirip onu Bedahşan yakutu yapmaz.

Papağana konuşmayı öğretsen, sözü insan sözü olur ama, özü insan olmaz.

Her uzun ağaç salınan servi olmadığı gibi, her uzun boylu da cesaret davasına kalkışamaz.

Bu güzel dizeler ve açıklama için teşekürler Sadık Dost kardeşim... :)


"Gönül Mecnûn gibi dil-beste olma zülf-i Leylâ'ya

Seni sâhra-neverd-i aşk eden zîrâ Hudâ'dır hep."

Haşmet

A gönül! Mecnun misali, Leyla'nın zülfüne hemen gönül bağlama,

Çünkü seni aşk çöllerinde gezdirip duran Leyla değil, Mevlâ'dır hep.

Fuzuli' nin "Su Kaside" sinden dizeler;


"Tıynet-i pâkini rûşen kılmış ehl-i âleme
ıktidâ kılmış târîk-i Ahmed-i Muhtâr’a su"

(Su Hz. Muhammed’in (s.a.v) yoluna uymuş (ve bu hâli ile) dünya halkına temiz yaratılışını açıkça göstermiştir.)

Seyyid-i nev-i beşer deryâ-ı dürr-i ıstıfâ
Kim sebepdür mucizâtı âteş-i eşrâra su

(İnsanların efendisi, denizin seçme incisi olan (Hz. Muhammed’in s.a.v) mucizeleri kötülerin ateşine su serpmiştir.)

"Kılmağ içün tâze gül-zârı nübüvvet revnakın
Mu’cizinden eylemiş izhâr seng-i hâra su"

(Katı taş, Peygamberlik gül bahçesinin parlaklığını tazelemek için (ve onun) mucizesinden dolayı su meydana çıkarmıştır.)

Yüzünde göz izi var
Sana kim baktı yarim

-kanuni-

"Biz bülbül-i muhrik-dem-i şekvâ-yı firâkuz

Âteş kesilür geçse sabâ gülşenimizden."

II. Selim

Öylesine gül bahçesi hasretiyle yanıp tutuşan bülbüllere döndük ki/ Rüzgâr geçse ateş kesilir gül bahçemizden...

"Anlar ki bu vîrâneyi ma’mûr sanırlar
Mâtem-gedeyi hânikâ-i sûr sanırlar
Etti bu felek nice Süleymânları berbâd
Görüp hâk-i mezellette mûr sanırlar."

Neyli

Dünya ehli olan gafiller; bu yıkıntıyı saray zanneder, ölü evini de düğün evi. Nice sultanları yerle bir ettiğini unuturlar da vefasız dünyanın yerde gördükleri karıncayı öteden beri karınca zanneder, derin düşünemezler. Oysa bugün karınca gördüğün bir zamanlar sultandı. (Hayati İnanç hocamızın açıklaması ile..)

"Gam çekme câm-ı mergi yeksân sunar zamâne
Ol zehri Cem de çekmiş gerdûn-i dûn elinden. "

Nev’î

Hiç üzülme, ölüm kadehini herkese eşit sunarlar; o zehri İran’ ın meşhur ve mağrur hükümdarı Cem almaktan kurtulamadıktan sonra…

"Nevres selîm ü pâk gelip gitmedir hüner
Yoksa cihâna günde bin âdem gelir gider."

Osman Nevres

Gelip gitmek bir şey mi? Onu herkes yapıyor zaten. Hüner geldiğin gibi temiz gidebilmektir....