Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

İstanbul'u yıkan zelzele

İSTANBUL'U YIKAN ZELZELE

Osmanlı kaynaklarında “Kıyamet-i Suğra” denilen bu küçük kıyamet, İkinci Bayezid devrinde 1509 yılı 14 eylül Cuma günü kopmuştur. İstanbul’un fethinden 56 yıl sonra payitahtı yıkıp harabeye çeviren bu kıyamet eşi görülmemiş bir zelzeledir.Bu müthiş felaketin geceleyin olduğunda birleşildiğine göre 13/14 Eylül Perşembe/Cuma gecesi başlamış demektir. Değişik aralarla 30, yahut 45 gün sürmüş olduğundan bahsedilir. Çok tuhaf bir rivayete göre de İkinci Bayezid İstanbul’un muhtelif semtlerinde dört yüz kuyu kazdırmış ve gûya işte bunun üzerine sarsıntıların önü alınmıştır!

Bu müthiş zelzelede beşbin kadar insan ölmüş, 109 cami ve mescitle 1070 veyahut 1300 ev temelinden yıkılmış ve İstanbul surlarıyla Topkapı Sarayı’nın birçok yerleri harap olmuştur. İstanbul ahalisi 45 gün kadar bahçelerle açık yerlerde yatmış ve Padişah için Saray bahçesinde “çatma odalar” kurulmuştur. Bu felâket esnasında birçok anaların çocuklarını, aile fertlerinin birbirini kaybettiği rivayet edilir.

O sırada Anadolu’nun Çorum şehrinin birçok yerleri yıkılmış, ahalisinin üçte ikisi toprağa göçmüş, Rumeli’nde Gelibolu ve Silivri istihkâmlarıyla Edirne ve Dimetoka şehirleri de harabeye dönmüştür.

İstanbul’un medrese, mektep, hastahane, imaret, çarşı, su bendi vesaire gibi umumî binaları da harap olduktan başka deniz suları kabarıp İstanbul ve Galata surlarından aşarak birçok mahalleleri sular içinde bırakmıştır.

Kasım sonlarında İkinci Bayezide İstanbul’un fecî manzarasına dayanamayarak Edirne ve Dimetoka’ya gitmişse de oraları da perişan bir halde bulmuştur.

İstanbul’un yeniden inşasına başlanması 1510 tarihindedir. Ev başına yirmişer akçe toplanarak Anadolu ve Rumeli’nden getirilen 77 bin işçi ve üç bin ustadan meydana gelen 80 bin kişiyle şehrin yeniden yapılmasına başlanmıştır. İşçi sayısı hakkında değişik rakamlar rivayet edilir.

Zelzeleye karşı ahşap inşaat işte o tarihten itibaren başlamıştır. Fakat, ahşap devri de büyük yangınlara yol açan devirdir.

Osmanlı kaynaklarındaki tarih rivayetlerine göre İstanbul’un yeniden inşa ve tamiri 2 ay, 4 gün, yani 65 gün sürdükten sonra 1510 yılı 1 Haziran Cumartesi günü tamamlanmıştır. Bu tamir ve inşadan sonra İstanbul’un “eskisinden daha güzel” olduğu rivayet edilir. Tabiî bu durum, şehircilik bakımından Bizans devrindeki İstanbul’un sonu ve Türk İstanbul’un başlangıcı demektir.

Kaynak: İsmail Hâmi Danişmend, Tarihî Hakikatler, Tercüman Tarih ve Kültür Yayınları, İst 1979, c.2, s.65-66

Osmanlı Tarihi