Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim
Uzaydaki Yerfıstığı...
Uzaydaki Yerfıstığı
Amerikan Ulusal Bilim Vakfı’nın (NSF) desteklediği bir araştırmanın sonucunda, türünün ilk örneği olan ikili bir yıldız sistemi keşfedildi. Birbirinin etrafında dolanan iki sarı yıldız, yakınlıkları nedeniyle çok büyük miktarda madde paylaşıyor ve bunun sonucunda dev bir yerfıstığı gibi görünüyor.
Ohio Eyalet Üniversitesi astronomları, bizden 13 milyon ışık yılı uzaktaki Holmberg IX adlı küçük bir galaksinin içinde ki bu sistemin yıldızlarının birbirlerine çok benzediğini söylüyorlar. Yıldızların her biri Güneşimizin 15-20 katı ağırlığında.
“İkili yıldız sistemi" yeni bir kavram değil, ikili sistemin yıldızlarının aralarında madde alışverişi yapması da… Peki, bu sistemi farklı kılan ne?
Dev bir yıldız, milyonlarca yıl içinde çekirdeğindeki değişik kimyasal malzemeleri tüketir. Bu dönemler boyunca sıcaklıklarında da değişimler olur. Büyük kütleli yıldızlar daha sıcak mavi bir dev ya da daha soğuk bir kırmızı dev olmak arasında gidip gelirler. Zamanlarının çoğunu bir kırmızı dev ya da bir mavi dev olarak geçirirler. İkisi arasındaki geçişlerse görece çok hızlı olur. İşte, bu geçiş sırasında yıldızlar “sarı dev” olarak sınıflandırılırlar. Pek çok yıldız yaşamlarını sonlandırırken kırmızı dev aşamasındadır, çok azı mavi devken ölür. Hiçbiri sarı dev aşamasında, aradaki durumda ölmez - en azından şimdiye değin öyle biliniyordu.
Yeni bulunan bu sistemde yıldızlar birbirlerine çok yakınlar. Paylaştıkları madde nedeniyle, birinin geçirdiği evrim ötekini de etkiliyor. Böyle bir sistemdeki iki süper devin daha yavaş evrimleşmesi ve sarı dev aşamasında daha fazla vakit geçirmesi çok olası. Hatta sarı dev halinde o kadar uzun süre durabilirler ki biri bu haldeyken patlayabilir.
NSF, yakın çevredeki büyük kütleli yıldızlar üzerinde çalışanlara destek veriyor. Araştırmaların sonucunda değişik çevrelerdeki en büyük kütleli yıldızlardan düzinelercesinin ağırlıkları ve çapları hakkında bilgi edinmemiz bekleniyor. Elde edilen verilerle, büyük kütleli yıldızların atmosferlerinin, yıldız rüzgârlarının ve evrimleşme süreçlerinin modellerinin oluşturulabilmesi ve denenmesi amaçlanıyor.
Yeni ikili sistemi keşfeden Ohio Eyalet Üniversitesi doktora öğrencisi Jose Prieto, benzer başka sistemlerin olup olmadığını araştırırken benzer bir sistem daha keşfetmiş. Aslında 1980’lerde bulunan sistem yanlış teşhis edilmiş. Küçük Magellan Bulutu içerisindeki bu sistemi, kayıtlı verilere bakarak başka bir uzay yerfıstığı olarak teşhis etmiş.
"Bunlardan bir tane bile bulmayı düşünemezken, karşımıza iki tane çıkıyor" diyor Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Gökbilimci Kris Stanek ve şöyle devam ediyor: "Astrofizikle ilgili alanlarda ne kadar esnek olmanız gerektiğini yeniden hatırlatıyor bu gelişme. İlk keşfedilen sistem için 8,4 metrelik büyük binoküler teleskopunuz olması gerekir, ancak ikinci sistem o kadar parlak ki arka bahçenizden dürbünle dahi görebilirsiniz. İlkini bulmamış olsaydık ikinci sistemin varlığını hiçbir zaman öğrenemeyecektik. Bu keşif aynı zamanda apaçık ortada olduğunu düşündüğünüz alanlarda bile neler olabileceğini gösteriyor."
kaynak = tübitak