Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim


(KAFIYE)

متن الكافية
الكلمة لفظ وضع لمعنى مفرد وهى اسم وفعل وحرف لأنها اما أن تدل على معنى فى نفسها اولا الثانى الحرف والاول اما أن يقترن بأحد الازمنة الثلثة أو لا الثانى الاسم والاول الفعل وقد علم بذلك حد كل واحد منها * الكلام ما تضمن كلمتين بالاسناد ولايتاتى ذلك إلأ فى اسمين أو فى اسم وفعل الاسم ما دل على معنى فى نفسه غير مقترن باحد الازمنة الثلثة * ومن خواصه دخول اللام والجر والتنوين والإسسناد إليه والاضافة * وهو معرب ومبنى فالمعرب المركب الذى لم يشبه مبنى الأصل وحكمه أن يختلف آخره باختلاف المعوامل لفظا أو تقديرا ير ألإعراب ما اختلف آخره به ليدل على المعانى المعتورة عليه وأنواعه رفع ونصب وجر فالرفع علم الفاعلية والنصب علم المفعولية والجر علم الاضافة * العامل ما به يتقوم المعنى المقتض للإعراب فالمفرد المنصرف والجمع المكسر المنصرف بالضمة رفعا والفتحة نصبا والكسرة جرا جمع المؤنث السالم بالضمة والكسرة غير المنصرف بالضمة والفتحة أخوك وابوك وحموك وهنوك وفوك وذومال مضافة الى غير ياء المتكلم بالواو والالف والياء * المثنى وكلا مضافا الى مضمر واثنان بالالف والياء جمع المذكر السالم وأولو وعشرون وأخواتها بالواو والياء * الثقدير فيما تعذر كعصا وغلامى مطلقا أو استثقل كقاض رفعا وجرا ونحو مسلمى رفعا واللفظى فيما عداه * غير المنصرف ما فيه علتان من تسع أو واحدة منها تقوم مقامهما * وهى عدل ووصف وتأنيث ومعرفة وعجمة ثم جمع ثم تركيب والنون زائدة من قبلها ألف ووزن الفعل وهذا القول تقريب مثل عمر وأحمر وطلحة وزينب وابراهيم ومساجد ومعدى كرب وعمران وأحمد * وحكمه أن لا كسر ولاتنوين ويجوز صرفه للضرورة أو للتناسب مثل سلاسلا واعلا لا وما يقوم مقامهما الجمع وألفا الثأنيث * فالعدل خروجه عن صيغته ألا صلية تحقيقا كثلث ومثلث وأخر وجمع أو تقديرا كعمر وزفر وباب قطام فى بني تميم الوصف شرطه أن يكون فى الاصل فلاتضره الغلبة فلذلك صرف اربع في مررت بنسوة أربع وامتنع أسود وأرقم للحية وأدهم للقيد وضعف منع افعى للحية وأجدل للصقر وأخيل للطائر * التأنيث بالتاء شرطه العلمية والمعنوى كذلك وشرط تحتم تاثيره الزيادة على الثلثة أو تحرك الاوسط أو العجمة فهند يجوز صرفه وزينب وسقر وماه وجور ممتنع فإن سمى به مذكر فشرطه الزيادة على الثلثة فقدم منصرف وعقرب ممتنع المعرفة شرطها أن يكون علمية العجمة شرطها أن يكون علمية فى العجمية وتحرك الاوسط أو زيادة على الثلثة فنوح منصرف وشتر وإبراهيم ممتنع * الجمع شرطه صيغة منتهى الجموع بغير هاء كمساجد ومصابيح وأما فرازنة فمنصرف وحضاجر علما للضبع غير منصرف لأنه منقول عن الجمع ث وسراويل اذا لم يصرف وهو الأكثر فقد قيل إنه أعجمى حمل على موازنه و قيل عرلي جمع سروالة تقديرا وإذا صرف فلا إشكال ونحو جوار رفعا و جرا كقاض التركيب شرطه العلمية وأن لايكون باضافة و لا باسناد مثل بعل بك الالف والنون إن كانا فى اسم فشرطه العلمية كعمران او في صفة فانتفاء فعلانة وقيل وجود فعلى ومن ثمه اختلف فى رحمن دون سكران وندمان وزن الفعل شرطه أن يختص بالفعل كشمر وضرب أو يكون فى أوله زيادة كزيادته غير قابل للتاء ومن ثمه امتنع أحمر وانصرف يعمل وما فيه علمية موثرة إذا نكر صرف لما تبين من أنها لاتجامع مؤثرة إلأ ما هى شرط فيه إلأ العدل ووزن الفعل وهما متضادان فلايكون إلأ أحدهما فإذا نكر بقى بلاسبب أو على سبب واحد وخالف سيبويه الاخفش فى مثل أحمر علما إذا نكر اعتبارا للصفة الأصلية بعد التنكير ولايلزمه باب خاتم لما يلزم من اعتبار متضادين فى حكم واحد * وجميع البالب ، باللأم أو الاضافة ينجر بالكسر ا لمر فوعات هو ما اشتمل على علم الفاعلية فمنه الفاعل وهو ما أسند إليه الفعل أو شبهه وقدم عليه على جهة قيامه به مثل قام زيد وزيد قائم أبوه والأصل أن يلى فعله فلذ لك جاز ضرب غلامه زيد وامتنع ضرب غلامه زيدا وإذا انتفى الإعراب لفظا فيهما والقرينة أو كان مضمرا متصلا أو وقع مفعوله بعد إلأ أو معناها وجب تقديمه وإذا اتصل به ضمير مفعول أو وقع بعد إلآ أو معناها أو اتصل مفعوله وهو غير متصل به وجب تاخيره وقد يحذف الفعل لقيام قرينة جوازا فى مثل زيد لمن قال من قام وليبك بزيد ضارع لخصمة ووجوبا فى مثل و إن أحد من المشركين استجارك وقد يحذفان معا فى مثل نعم لمن قال أقام زيد * وإذا تنازع الفعلان ظاهرا بعدهما فقد يكون فى الفاعلية مثل ضربنى وأكرمنى زيد وفى المفعولية مثل ضربت وأكرمت زيدا وفى الفاعلية والمفعولية مختلفين فيختار البصريون إعمال الثانى والكوفيون الأرل فإن أعملت الثانى أضمرت الفاعل فى الأول على وفق الظاهر دون الحذف خلافا للكسائى وجاز خلافا للفراء وحذفت المفعول إن استغنى عنه وإلأ أظهرت وإن أعملت الأول أضمرت الفاعل فى الثانى والمفعول على المختار إلأ أن يمنع مانع فتظهر وقول امرئ القيس كفانى ولم أطيب قليل من المال ليس منه لفساد المعنى * مفعول ما لم يسم فاعله كل مفعول حذف فاعله واقيم هو مقامه وشرطه أن تغير صيغة الفعل إلى فعل أو يفعل ولا يقع المفعول الثانى من باب علمت ولا الثالث من باب أعلمت والمفعول له والمفعول معه كذلك وإذا وجد المفعول به تعين له تقول ضرب زيذ يوم الجمعة أمام الامير ضربا شديدا فى داره فتعين زيد فإن لم يكن فالجميع سواء والأول من باب أعطيت أولى من الثانى " ومنها المبتدأ والخبر فالمبتدأ هو الإسم المجرد عن العوامل اللفظية مسندا إليه أو الصفة الواقعة بعد حرف النفى وألف الاستفهام رافعة لظاهر مثل زيد قائم وما قائم الزيدان وأقائم الزيدان فإن طابقت مفردا جاز الامران والحبر هو المجرد المسند به المغاير للصفة المذكورة وأصل المبتدأ التقديم ومن ثمه جاز فى داره زيد وامتنع صاحبها فى الدار وقد يكون المبتدأ نكرة اذا تخصصت بوحه ما مثل ولعبد مؤمن خير من مشرك وأرجل فى الدار أم امرأة وما أحد خير منك وشر أهر ذاناب وفى الدار رجل وسلام عليك والخبر قد يكون جملة مثل زيد أبوه قائم وزيد قام ابوه فلابد من عائد وقديخذف وما وقع ظرفا فالأكثر أنه مقدد بجملة وإذا كان المبتدأ مشتملأ على ما له صدر الكلام مثل من أبوك أو كانا معرفتين أو متساويين مثل أفضل منك أفضل منى أو كان الخبر فعلأ له مثل زيد قام وجب تقديمه وإذا تضمن الخبر المفرد ما له صدر الكلام مثل أين زيد أو كان مصححا له مثل فى الدار رجل أو لمتعلقه ضمير فى المبتدأ مثل على التمرة مثلها زبدا أو كان خبرا عن أن مثل عندى أنك قائم وجب تقديمه وقد يتعدد الخبر مثل زيد عالم عاقل وقد يتضمن المبتدأ معنى الشرط فيصح دخول إلفاء فى الخبر وذلك الاسم الموصول بفعل أو ظرف أو النكرة الموصوفة بهما مثل الذىيأتينى أو فى الدار فله درهم وكل رجل ياتينى أو فى الدار فله درهم وليت ولعل مانعان بالاتفاق وألحق بعضهم إن بهما * وقد يحذف المبتدأ لقيام قرينة جوازا كقول المستهل الهلال وا لله والخبر جوازا مثل خرجت فإذا السبع ووجوبا فيما التزم فى موضعه غيره مثل لولا زيد لكان كذا وضربى زيدا قائما وكل رجل وضيعته ولعمرك لافعلن كذا * خبر إن وأخواتها هو المسند بعد دخول هذه الحروف مثل إن زيدا قائم وأمره كأمر خبر المبتدأ إلآ فى تقديمه إلأ إذا كان ظرفا * خبر لا التى لنفي الجنس هو المسند بعد دخولها مثل لاغلام رجل ظريف فيها ويخذف كثيرا وبنوتميم لايثبتونه * اسم ما ولا المشبهتين بليس هو المسند إليه بعد دخولهما مثل ما زيد قائما ولا رجل أفضل منك وهو فى لاشاذ * المنصوبات هو ما اشتمل على علم المفعولية فمنه المفعول المطلق وهو اسم ما فعله فاعل فعل مذكور بمعناه ويكون للتأكيد والنوع والعدد مثل جلست جلوسا وجلسة وجلسة فألأول لايثنى ولايجمع بخلاف أخويه وقد يكون بغير لفظه مثل قعدت جلوسا وقد يحذف الفعل لقيام قرينة جوازا كقولك لمن قدم خير مقدم ووجوبا سماعا مثل سقيا ورعيا وخيبة وجدعا وحمدا وشكرا وعجبا " وقياسا فى مواضع منها ما وقع مثبتا بعد نفى او معنى نفى داخل على اسم لايكون خبرا عنه أو وقع مكررا مثل ما أنت إلأ سيرا وما أنت إلأ سير البريد وإنما أنت سيرا وزيد سيرا سيرا * ومنها ما وقع تفصيلا لأثر مضمون جملة متقدمة مثل فشدوا الوثاق فإما منا بعد وإما فداء * ومنها ما وقع للتشبيه علاجا بعد جملة مشتملة على اسم بمعناه وصاحبه مثل مررت بزيد فاذا له صوت صوت حمار وصراخ صراخ الثكلى رمنها ما وقع مضمون جملة لامحتمل لها غيره مثل له على الف درهم اعترافا ويسمى توكيدا لنفسه * ومنها ما وقع مضمون جملة لها محتمل غيره مثل زيد قائم حقا ويسمى توكيدا لغيره * ومنها ما وقع مثنى مثل لبيك وسعديك المفعول به هو ما وقع عليه فعل الفاعل مثل ضربت زيدا وقد يتقدم على الفعل ويحذف الفعل لقيام قرينة جوازا كقولك زيدا لمن قال من اضرب ووجوبا فى أربعة مواضع الأول سماعى مثل امرأ ونفسه وانتهوا خيرا لكم وأهلا وسهلا والثانى المنادى وهو المطلوب إقباله بحرف نائب مناب أدعوا لفظا أو تقديرا ويبنى على ما يرفع به إن كان مفردا معرفة مثل يا زيد ويارجل ويا زيدان ويازيدون ويخفض بلام الاستغاثة مثل يالزيد ويفتح لإلحاق ألفها ولا لام مثل يا زيداه وينصب ما سواهما مثل يا عبد ا لله ويا طالعا جبلا ويا رجلا لغير معين وتوابع المنادى المبنى المفردة من التأكيد والصفة وعطف البيان والمعطوف الممتنع دخول الياء عليه ترفع على لفظه وتنصب على محله مثل يا زيد العاقل والعاقل والخليل فى المعطوف يختار الرفع وأبو عمرو النصب وأبو العباس إن كان كالحسن فكالخليل وإلأ فكابى عمرو والمضافة تنصب والبدل والمعطهوف غير ما ذكر حكمه حكم المستقبل مطلقا والعلم الموصوف بابن مضافا إلى علم اخر يختار فتحه وإذا نودئ المعرف باللآم قيل يا أيها الرجل وياهذا الرجل ويا أى هذا الرجل والتزموا رفع الرجل لأنه المقصود بالنداء وتوابعه لأنها توابع معرب وقالويا ا لله خاصة ولك فى مثل ياتيم تيم عدى الضم والنصب والمضاف إلى ياء المتكلم يجوز فيه ياغلامى وياغلامى وياغلام وياغلاما وبالهاء وقفا وقالوا يا أبى ويا أمى ويا أبت ويأ امت فتحا وكسرا وبالألف دون الياء ويا ابن أم ويا ابن عم خاصة * وترخيم المنادى جائز وفى غيره ضرورة وهو حذف فى ا خره تخفيفا وشرطه أن لايكون مضافا ولا مستغاثا ولامندوبا ولاجملة ويكون إما علما زائذا على ثلاثة أحرف وإما بتاء التأنيث فإن كان فى اخره زيادتان فى حكم الواحدة كاسماء ومروان أو حرف صحيح قبله مدة وهو أكثر من أربعة أحرف حذفتا وإن كان مركبا حذف الإسم الأخير وإن كان غير ذلك فحرف واحد وهو فى حكم الثابت على الاكثر فيقال ياحار وياثمو وياكرو وقد يجعل اسما برأسه فيقال ياحار وياثمى وياكرا وقد استعملوا صيغة النداء فى المندوب * وهو المتفجع عليه بيا أو وا واختص بوا وحكمه فى الإعراب والبناء خكم المنادى ولك زيادة الألف فى اخره فإن خفت الثبس قلت واغلامكيه وواغلامكموه ولك الهاخ فى الوقف ولايندب إلأ المعروف فلايقال وارجلاه وامتنع مثل وازيد الظويلاه خلافا ليونس ويجوز حذف حرف النداء إلأ مع اسم الجن!ى والإشارة والمستغاث والمندوب نحو يوسف أعرض عن هذا وايها الرجل وشذ اصبح ليل وافتد محنوق وأطرق كرا وقد يحذف المنادى لقيام قرينة جواز نحو ألا يا اسجدوا * الثالث ما أضمر عامله على شريطة التفسير وهو كل اسم بعده فعل أو شبهه مشتغل عنه بضميره أو متعلقه لو سلط عليه هو أو مناسبه لنصبه مثل زيدا ضربته وزيدا مررت به وزيدا ضربت غلامه وزيدا حبست عليه ينصهب بفعل! يفسره ما بعده أى ضربت وجاوزت وأهنت ولابست * ويختار الرفع بالابتداء عند عدم قرينة خلافه أو عند وجود أقوى منها كاما مع غير الظلب وإذا للمفاجأة ويختار النصب بالعطف على جملة فعلية للتناسب وبعد حرف النفى وحرف الاستفهام وإذا الشرطية وحيث وفى الأمر والنهى إذ هى مواقع الفعل وعند خوف لبه!ر الئفممئر بالصفة مثل إنا كل شيي خلقناه بقدر ويسش ى الامران فى مثل زيد قام وعمرا أكرمته ويجب النصب بعد حرف الشرط وحرف التحضيض مثل إن زيدا ضربته ضربك وألأ زيدا ضربته وليس مثل أزيذ ذهب به ينه فالرفع وكذا كل شيئ فعلوة فى الزبر ونحو الزانية والزانى فاجلدوا كل واحد منهما الفاء بمعنى الشرط عند المبرد وجحملتان عند سيبويه وإلأ فالمختمار النصمب الرابع التحذير وهو معمول بتقدير اتق تحذيرا مما بعده أو ذكر المحذر منه مكررا مثل اياك والأسد وإياك أن تخذف والطريق الطريق وتقول إياك من الأسد ومن أن تحدف وإياك أن تحذف بتقدير من ولاتقول إياك الأسد لامتناع تقدير من المفعول فيه هو ما فعل فيه فعل مذكور من زمان أو مكان وشرط نصبه تقدير فى وظروف الزمان كلها تقبل ذلك وظروف المكان إن كان مبهما قبل ذلك وإلأ فلا وفسر المبم بالجهات الست وحمل عليه عند ولدى وشبههما لابهامهما ولفظ مكان لكثرته وما بعد دخلت نحو دخلت الدار على الأصح وينصب بعامل مضمر وعلى شريطة التفسير* المفعول له هو ما فعل لأجله فعل مذكوز مثل ضربته تاديبا له وقعدت عن الحرب جبنا خلافا للزجاج فإنه عنده مصدر وشرط نصه تقدير اللآم وانما يجوز حذفها إذا كان فعلا عندمصدر وسر .ء لفاعل الفعل المعئل ومقارنا له فى الوخود * المفعول معه هو مذكور بعد الواو لمصاحبة معمول فعل لفظها أو معنى فإن كان الفعل لفظا وجاز العطف فالوجهان نحو جئت أنا وزيد وزيدا وإن لم يجز العطف تعين النصب مثل جئت وزيدا وإن كان معنى وجاز العطف تعين العطف نحو ما لزيد وعمرو وإلأ تعين النصب نحو ما لك وزيدا وما شانك وعمرا لأن المعنى ما تصنع * الحال ما يبين هيئة الفاعل أو المفعول به لفظا أو معنى نحو ضربت زيدا قائما وزيد فى الدار قائما وهذا زيد قائما وعاملها الفعل أو شبهه أو معناه وشرطها أن تكون نكرة وصاحبها معرفة غالبا وأرسلها العراك ومررت به وحده رنحوه متأوذ فإن كان صاحبها نكرة وجب تقديمها ولاتتقدم على العامل المعنوى بخلاف الظرف ولاعلى المجرو


المبنى ما نا&#

[size=14pt]المبنى ما ناسب مبنى الأصل أو وقع غير مركب وحكمه أن لايختلف اخره باختلاف المعوامل وألقابه ضم وفتح وكسر ووقف وهى المضمرات وأسماء الإشارات رالموصولات وأسماء الأفعال والأصوات والمركبات والكنايات وبعض الظروف المضمر ما وضع لمتكلم أو مخاطب أو غائب تقدم ذكره لفظا أو معنى أو حكما وهو متصل ومنفصل فالمنفصل المستقل بنفسه والمتصل غير المستقل وهو مرفوع ومنصوب ومجرور فالأولان متصل ومنفصل والثالث متصل فذلك خمسة أنواع الأول ضربت وضربت إلى ضربن وضربن والثانى أنا إلى هن والثالث ضربنى إلى ضربهن وإننى إلى إنهن والرابع إياى إلى إياهن والخامس غلامى ولى إلى غلامهن ولهن والمرفوع المتصل خاصة يستتر فى الماضى الغائب والغائبة وفى المضارع للمتكلم مطلقا والمخاطب والغائب والغائبة وفى الصفة مطلقا * ولايسوغ المنفصل إلأ لتعذر المتصل وذلك بالثقديم على عامله أو بالفصل لغرض أو بالحذف أو بكون العامل معنويا أو حرفا والضمير مرفوع أو بكونه مسندا إليه صفة جرت على غير من هى له مثل إياك ضربت وماضربك إلآ أنا وإياك والشر وأنا زيد وما أنت قائما وهند زيذ ضاربته هى وإذا اجتمع ضميران وليس أحدهما مرفوعا فإن كان أحدهما أعرف وقدمته فلك الخيار فى الثانى مثل أعطيتكه وضربيك وإلأ فهو منفصل مثل أعطيت إياه وإياك والمختار فى خبر باب كان الإنفصال والأكثر لولا أنت إلى ا خرها وعسيت إلى آخرها وجاء نولاك وعساك إلى اخرهما * ونون الوقاية مع الياء لازمة فى الماضى وفىالمضارع عريا عن نون الاعراب وأنت مع النون فيه ولدن وإن وأخواتها مخير ويختار فى ليت ومن وعن وقد وقط وعكسها لعل ويتوسط بين المبتدأ والخبر قبل العوامل وبعدها صيغة مرفوع منفصل مطابق للمبتدأ ويسمى فصلا ليفصل بين كونه نعتا وخبرا وشرطه أن يكون الخبر معرفة أو أفعل من كذا مثل كان زيذ هو أفضل من عمبرو ولاموضع له عند الخليل وبعض العرب يجعله مبتدأ وما بعده خبره ويتقدم قبل الجملة ضمير غائب يسمى ضمير الشان والقصة يفسر بالجملة بعده ويكون منفصلا ومتصلا مستترا وبارزا على حسب العوامل نحو هو زيد قائم وكان زيد قائم وإنة زيذ قائم وحذفه منصوبا ضعيف إلأ مع أن إذا حففت فإنه لازم * أسماء الاشارة ما وضع لمشار إليه وهى ذا للمذكر ولمثناه ذان وذين وللمؤنث تا وذى وتى وته وذه وتهى وذهى ولمثئاه تان وتين ولجمعهما أولاء مدا أو قصرا ويلحقها حرف التنبيه ويتصل بها حرف الخطاب وهى خمسة فى خمسة فيكون خمسة وعشرين وهى ذاك الى ذاكن وذانك إلى ذانكن وكذلك البواقى ويقال ذا للتقريب وذلك للبعيد وذاك للمتوسط وتلك وذانك وتانك مشددتين وأولالك مثل ذلك وأما ثمه وهنا وهنا فللمكان خاصة " الموصول ما لايتم جزأ إلأ بصلة وعائد وصلته جملة خبرية والعائد ضمير له وصلة الألف واللأم اسم فاعل أو مفعول وهى الذى والتى والذان واللتان بالألف والياء والأولى والذين واللأئى واللأء واللأى واللأتى والواتى ومن وما وأى وآية وذوالطائية وذا بعد ما للإستفهام والألف واللأم والعائد المغعول يجوز حذفه * واذا أخبرت بالذى صدرتها وجعلت موضع المخبر عنه ضميرا لها وأخرته خبرا فاذا أخبرت عن زيد من ضربت زيدا قلت الذىضربته زيد وكذلك الألف واللأم فى الجملة الفعلية خاصة ليصح بناء اسم الفاعل والمفعول فإذا تعذر أمر منها تعذر الاخبار ومن ثمه امتنع فى ضمير الشأن والموصوف والصفة والمصدر العامل والحال والضمير المستحق لغيرها والاسم المشتمل عليه " وما الاسسمية موصولة واستفهامية وشرطية وموصوفة وتامة بمعنى شيئ وصفة ومن كذلك إلأ فى التامة والصفة وأى وأية كمن وهى معربة وحدها إلأ إذا حذف صدر صلتها وفى ماذا صنعت وجهان أحدهما ما الذى وجوابه رفع والآخر أى شئ وجوابه نصب أسماء ألأفعال ماكان بمعنى الأمر و الماضى مثل رويد زيدا أى أمهله وهيهات ذاك أى بعد وفعال بمعنى الأمر من الثلاثى قياس كنزال بمعنى انزل وفعال مصدرا معرفة كفجار وصفة مثل يافساق مبنى لمشابهته له عدلا وزنة وعلما للأعيان مؤنثا كقطام وغلاب مبنى فى اهل الحجاز ومعرب فى بنى تميم إلأ ماكان فى آخره راء نحو حضار علما الأصوات كل لفظ حكى به صوت أو صوت به للبهائم فالأول كغاق والثانى كنخ * المركبات كل اسم من كلمتين ليس بينهما نسبة فإن تضمن الثانى حرفا بنيا كخمسة عشر وحادى عشر وأخواتها إلأ اثنى عشر وإلأ أعرب الثانى كبعلبك وبنى الأول في الأفصح الكنايات كم وكذا للعدد وكيت وذيت للحديث فكم ألاستفهامية مميزها منصوب مفرد والخبرية مجرور مفرد ومجموع وتدخل من فيهما ولهما صدر الكلام وكلاهما يقع مرفوعا ومنصوبا ومجرورا فكل ما بعده فعل غير مشتغل عنه بضميره كان معمولا منصوبا على حسبه وكل ما قبله حرف جر أو مضاف فمجرور وإلآ فمرفوع مبتدأ إن لم يكن ظرفا ؤخبر إن كان ظرفا وكذلك اسماء الاستفهام والشرط وفى مثل كم عمةلك ياجرير وخالة ثلاثة أوجه وقد يحذف فى مثل كم مالك وكم ضربت * الظروف منها ما قطع عن الاضافة كقبل وبعد وأجرى مجراه لاغير وليس غير وحسب ومنها حيث ولايضاف إلأ إلى جملة فى الأكثر ومنها إذا وهى للمستقبل وفيها معنى الشرط فلذلك اختير بعدها الفعل وقد تكون للمفاجأة فيلزم المبتدأ بعدها ومنها إذ للماضى ويقع بعدها الجملتان ومنها أين وأنى للمكان استفهاما وشرطا ومتى للزمان فيهما وأيان للزمان استفهاما وكيف للحال استفهاما ومنها مذ ومنذ بمعنى أول المدة فيليهما المفرد المعرفة وبمعنى جميع المدة فيليهما المقصود بالعدد وقد يقع المصدر أ و الفعل أو أن فيقدار زمان ! مضاف وهو ئ مبتدأ و خبره ما بعده خلافا للزجاج ومنها لدى ولدن وقد جاء لدن ولدن ولدن ولد وقط للماضى المنفى وعوض للمستقبل المنفي "والظروف المضافة الي جملة اوإذ يجوز بناؤها على الفتح وكذلك مثل و غير مع ما وان وان المعرفة والنكرة * المعرفة ما وضع لشيئ بعينه وهى المضر ات ولأعلام والمبهمات وما عرف باللأم أو بالنداء والمضاف إلى أحدها معني العلم ما وضع بشئ بعينه غير متناول غيره بوضع واحد وأعرفها المضمرالمتكلم والنكرة ما وضع لشيئ لابعينه * أسماء العدد ما وضع لكمية احاد الاشياء اصولها اثنتا عشرة كلمة واحد إلى عشرة ومائة وألف تقول واحد واثنان وحدة واثنتان وثنتان ثلثة الى عشرة وثلث الى عشر واحد عشر إثنا عشر احدي عشرة وإثنتا عشرة ثلثة عشر إلى تسعة عشر ثلث عشسرة الى تسع عشرة وتميم تكسر الشين عشرون وأخواتها فيهما أحد وعشررن وإحدى وعشرون ثم بالعطف بلفظ ما تقدم إلى تسعة وتسعين مائة وألف مائتان وألفان فيهما ثتم بالعطف علىما تقدم وفى ثمانى عشرة فتح الياء وجاء إسكانها وشذ خذفها بفتح النون ومميز الثلنة إلى عشرة مخفوض مجموع لفظا أو معنى إلأ فى ثلثمائة إلى تسع مائة وكان قياسها مئات أو مئين ومميز أحد عشر إلى تسعة وتسعين منصوب مفرد دائما و مميز مائة وألف وتثنيتهما وجمعه مخفوض مفرد و إذا كان المعدود مؤنثا والفظ مذكرا أو بالعكس فوجهان ولا يميز واحد واثنان استغناء بلفظ التمييز عنهما مثل رجل ورجلان لافادته النص المقصود بالعدد وتقول فى المفرد من المتعدد باعتبار تصييره الثانى والثانية الى العاشر والعاشرة لا غير وباعتبارحاله الأول والثانى والأولى والثانية الى العاشر والعاشرة والحادى عشر والحادية عشرة والثانى عشر والثانية عشرة الى التاسسع عشر والتاسعة عشرة ومن ثمه قيل فى الأول ثالث اثنين أى مصيرهما من ثلثتهما وفى الئانى ثالث ثلثة أى أحدها وتقول حادى عشر أحد عشر على الثانى خاصة وإن شئت قلت حادى أحد عشر إلى تاسع تسعة عشر فتعرب الأول * المذكر والمؤنث * المؤنث ما فيه علامة التأنيث لفظا أو تقديرا والمذكر بخلافه وعلامة التأنيث الئاء والألف مقصورة أو ممدودة وهو حقيقى ولفظي فالحقيقى ما بإزاءه ذكر من الحيوان كامرأة وناقة واللفظى بخلافه كظلمة وعين وإذا أسند الفعل إليه فبالتاء وأنت فى ظاهر غير الحقيقى بالخيار وحكم ظاهر الجمع غير المذكر السالم مطلقا حكم ظاهر غير الحقيقى وضمير العاقلين غير المذكر السالم فعلت وفعلوا والنساء والأيام فعلت وفعلن المثنى ما لحق آخره ألف أو ياء مفتوحة ما قبلها ونون مكسورة ليدل على أن معه مثله من جنسه فالمقصور إن كان ألفه عن واو وهو ثلاثى قلبت واوا وإلآ فبالياء والممدود إن كانت همزته أصلية تثبت وإن كانت للتأنيث قلبت واوا وإلا فالوجهان وثحذف نونه للاضافة وحذفت تاء التأنيث فى خصيان وأليان المجموع ما دل على أحاد مقصودة بحروف مفرده بتغير ما فنحو تمر وركب ليس بجمع على الأصح ونحو فلك جمع وهو صحيح ومكسر فالصحيح مذكر ومؤنث فالمذكر ما لحق أخره واؤ مضموم ما قبلها أو ياء مكسور ما قبلها ونون مفتوحة ليدل على أن معه أكثر منه فإن كان اخره ياء قبلها كسرة حذفت مثل قاضون وإن كان اخره مقصورا حذفت ألألف وبقى ما قبلها مفتوحا مثل مصطفون وشرطه إن كان اسما فمذكر علم يعقل وإن كان صفة فمذكر يعقل وأن لايكون أفعل فعلاء مثل أحمر حمراء ولافعلان فعلى مثل سكران وسكرى ولامستوتا فيه مع المللؤنث مثل جريح وصبور ولا بتاء التأنيث مثل علأمة وثخذف نونه بالاضافة وقد شذ نحو سنين وأرضين * المؤنث ما لحق أخره ألف وتاء وشرطه إن كان صفة وله مذكر فان يكون مذكره جمع بالواو والثون وإن لم يكن له مذكر فان لايكون مجردا كحائض وإلأ جمع مطلقا * جمع التكسير ما تغير بناء واحده كرجال وأفراس جمع القلة أفعل وافعال وأفعلة وفعلة والصحيح وما عدا ذلك جمع كثرة * المصدر اسم الحدث الجارى على الفعل وهو من الثلاثى سماع ومن غيره قياس نحو أخرج إخراجا واستخرج استخراجا ويعمل عمل فعله ماضيا وغيره إذا لم يكن مفعولا مطلقا ولايتقدم معموله عليه ولايضمر فيه ولايلزم ذكر الفاعل ويحوز إضافته إلى الفاعل وقد يضاف إلى المفعول وإعماله بالام قليل فإن كان مفعولأ مطلقا فالعمل للفعل وإن كان بدلا منه فوجهان اسم الفاعل ما اشتق من فعل لمن قام به بمعنى الحدوث وصيغته من مجرد الثلاثى على فاعل ومن غيره على صيغة المضارع بميم مضمومة وكسر ما قبل الآخر مثل مخرج ومستغفر ويعمل عمل فعله بشرط معنى الحال والاستقبال وألاعتماد على صاحبه أو الهمزة أو ما فإن كان للماضى وجب الاضافة معنى خلافا للكسائى وإن كان له معمول أخر فبفعل مقدر نحو زيد معطي عمرو درهما أمس فإن دخلت اللأم استوى الجميع وما وضع منه للمبالغة كضراب وضروب ومضراب وعليم وحذر مثله والمثنى والمجموع مثله ويجوز حذف النون مع العمل والتعريف تخفيفا اسم المفعول ما اشتق من فعل لمن وقع عليه وصيغته من الثلاثى على مفعول كمضروب ومن غيره على صيغة الفاعل بفتح ما قبل الآخر كمستخرج وأمره فى العمل والاشتراط كامر اسم الفاعل مثل زيد معطى غلامه درهما * الصفة المشبهة ما اشقن من فعل لازم لمن قام به على معنى الثبوت وصيغتها مخالفة لصيغة الفاعل على حسب السما ع كحسن وصعب وشديد وتعمل عمل فعله مطلقا وتقسيم مسائلها أن تكون الصفة باللأم ا و مجردا ومعمولها مضافا أو باللأم أو مجردا عنهما فهذه ستة والمعمول فى كل واحد منها مرفوع ومنصوب ومجرور فصارت ثمانية عشر فالرفع على الفاعلية والنصب على التشبيه بالمفعول فى المعرفة وعلى التمييز فى النكرة والجر على الاضافة وتفصيلها حسن وجهه ثلثة وكذلك حسن الوجه وحسن وجه الحسن وجهه الحسن الوجه الحسن وجه اثنان منها ممتنعان الحسن وجهه الحسن وجه واختلف فى حسن وجهه والبواقى ما كان فيه ضمير واحد أحسن وما كان فيه ضميران حسن ومالاضمير فيه قبيح ومتى رفعت بها فلاضمير فيها فهى كالفعل وإلآ ففيها ضمير الموصوف فتؤنث وتثنى وتجمع اسما الفاعل والمفعول غير المتعديين مثل الصفة فيما ذكر * اسم التفضيل ما اشتق من فعل لموصوف بزيادة على غيره وهو أفعل وشرطه أن يبنى من ثلاثى المجرد ليمكن البناء ليس بلون ولاعيب لأن منهما أفعل لغيره مثل زيد أفضل الناس فإن قصد غيره توصل إليه بأشد ونحوه مثل هو أشد منه استخراجا وبياضا وعمى وقياسه للفاعل وقد جاء للمفعول مثل أعذر وألوم وأشهر وأشغل ويستعمل على أحد ثلاثة أوجه مضافا أو بمن أو معرفا باللأم فلايجوز زيد الأفضل من عمرو ولازيد أفضل إلأ أن يعلم فإذا أضيف فله معنيان أحدهما وهو الأكثر أن تقصد به الزيادة على من أضيف إليه فيشترط أن يكون منهم مثل زيد أفضل الناس فلايجوز يوسف أحسن إخوته لخروجه عنهم بإضافتهم إليه والثانى أن تقصد زيادة مطلقة ويضاف للتوضيح فيجوز يوسف أحسن إخوته ويجوز فى الأول الافراد والمطابقة لمن هو له وأما الثانى والمعرف باللآم فلابد من المطابقة وااذى بمن مفرد مذكر لاغير *ولايعمل فى مظهر إلأ إذا كان صفة لشيئ وهو فى المعنى لمسبب مفضل باعتبار الأول على نفسه باعتبار غيره منفيا مثل ما رأيت رجلأ احسن فى عينه الكحل منه فى عين زيد لأنه بمعنى حسن مع أنهم لو رفعوا لفصلوا بين أحسن ومعمول بأجنبى وهو الكحل ولك أن تقول أحسن فى عينه الكحل من عين زيد فإن قدمت ذكر العين قلت مارأيت كعين زيد أحسن فيها الكحل مثل ولا أرى* الفعل ما دل على معنى فى نفسه مقترني بأحد الأزمنة الثلاثة ومن خواصه دخول قد والسين وسوف والجوازم ؤلحوق تاء التأنيث ساكنة ونحو تاء فعلت * الماضى ما دل على زمان قبل زمانك مبنى على الفتح مع غير الضمير المرفوع المتحرك والواو . المضارع ما أشبه الإسم باحد حروف نأيت لوقوعه مشتركا وتخصيصه بالسين وسوف فالهمزة للمتكلم مفردا والنون له مع غيره والتاء للمخاطب وللمؤنث والمؤنثين غيبة والياء للغائب غيرهما * وحروف المضارعة مضمومة فى الرباعى ومفتوحة فيما سواه ولايعرب من الفعل غيره إذا لم يتصل به نون التأكيد ولانون جمع الئؤنث وإعرابه رفع ونصب وجزم فالصحيح المجرد عن ضمير بارز مرفوع للتثنية والجمع والمخاطب المؤنث بالضمة والفتحة لفظا والسكون مثل يضرب والمتصل به ذلك بالنون وحذفها مثل يضربان ويضربون وتضربين والمعتل بالواو والياء بالضمة تقديرا و[/si

IBNI- HACIB.


Maliki mezhebinin meshur fikih alimlarinden Ismi Osman bin Ömer bin Ebu bekir dir.
Künyesi ebu Amir,Lakabi cemaleddin dir.Hicri 570 miladi 1174 senesinde Misirin kavs eyaletinde bulunan isna kasabasinda dogdu. Hicri 646 miladi 1248 senesinde Iskenderiyede vefat etti.Babsi aslen kürt olup Emir Izzeddin Selahi nin hacibi oldugu icin Ibni hacib denildi.
Önce kur´ani kerimi kiraaat ilmini sonra Maliki mezhebi fikih ilimlerini sonra nahiv ve edebiyyat ilimlerini ögrendi.Sonra sama giderek ders okuttu

Ibni hacib fikih ve aruz ilminde Alim oldugu gibi ayrica meshur bir nahiv alimidir.
Sihabedsdin eddimiski Zeyl.i ravzateyn isimli eserinde söyle demistir. Ibni hacib Dinde cok meshur bir alimdir.Usul ilminde arabi ilimlerde Maliki mezhebinde derin bir alim ve üstün bir zeka sahibi idi.Saglam mütevazi cok haya sahibi sikintilara tahammüllü ilim ehlini seven bir alim idi.demistir.

Ibni hacibin eserleri

1-Elkafiye Nahiv ilmine dair meshur bir eser.
2-El-Izah 3-Safiye Sarf ilmine dair eserler.
4_Elmaksadül – Celil aruz ilmine dair bir eser.


Ibni hacibin bir siirinin tercemesi

Saclarima düsen aklar bana cok nasihatci oldu.
Her nekadar günahim olsada Rabbimin affindan asla ümit kesmem.
Cünkü o nice günahlari affetmis örtmüstür.
Eger Rabbimin affi sadece iyilere has olsaydi..
Günahkar kimseler ondan baska kimden af diler kime yalvarabilirdi.

Hocam ya gözlerim doldu bize bir takım hatıraları canlandırdınız..ileri dogru inşallah bende katkıda bulunurum yalnız arapca klavyem yok nerden yazabilir veya temin edebilirim..

Hocam Allah razı olsun yeni başladık üzülmüştüm Kafiye molla'da yok diye.teşekkür ederim çok yararlı olacak :)


yalnız arapca klavyem yok nerden yazabilir veya temin edebilirim..


buyrun kardeşim aşağıdaki linklerden istifade edebilirsiniz:

Arapça Klavye

Arapça-Osmanlıca Klavye

KÂFİYE SUALLERİ ve CEVAPLARI

1) İlmi nahvin tarifi, mevzuu ve gayesini söyleyiniz?
Cevap: İlmi Nahvin Tarifi: و هو علم يعرف به احوال الكلمة العربية من حيث الإعراب و البناء
Mevzuu: Kelime ve kelamdır.
Gayesi: İrab ve binadaki hatadan lisanı muhafaza etmektir.

2) Kelimenin kısımları nelerdir? Neden üç kısma ayrılmıştır?
Cevap: Kelimenin kısımları üçtür. İsim, fiil ve harftir. Üç kısma ayrılmasının sebebi; Kelime ya kendi nefsinde bir mana üzere delalet eder veya etmez. Kendi nefsinde bir manaya delalet etmeyen harftir. Kendi nefsinde bir manaya delalet eden kelime; ya üç zamandan biri üzere yakın olur veya olmaz. Üç zamandan birine yakın olan fiildir. Yakın olmayan ise isimdir.

3) Kelamın luğavî ve ıstılahî tarifleri nedir?
Cevap: Kelam lugatde: ما يتكلم به قليلا كان او كثيرا
Istılahde ise kelam: ما تضمن كلمتين بالإسناد

4) Kelam nelerden hâsıl olur?
Cevap: Kelam, iki isim veya bir isim ve bir fiilden hâsıl olur.

5) İsim nedir? Mureb nedir? Mu’rebin hükmü nedir?
Cevap: İsim iki kısımdır. Mureb olur, mebni olur. Mureb: المركب الذى لم يشبه مبنى الأصل
Hükmü: Amillerin amelde ihtilafı sebebi ile lafzan veya takdiran ahirinin değişmesidir.
Mesela: جائنى زيد, رأيت زيدا, مررت بزيد- جأنى فتا, رأيت فتا, مررت بفتا

6) İrab nedir? İrabın nevileri nedir? Amil nedir?
Cevap: İrab : ما اختلف اخره به ليدل على المعانى المعتورة عليه
İrabın nevileri üçtür: rafi, nasb ve cer
Amil: ما به يتقوم المعنى المقتضى للإعراب

7) Murebin nevilerinin irabı nasıldır?
Cevap:
Haleti raf Haleti
nasb Haleti cer Mesela
Müfret munsarıf, cemi mükesser munsarıflar Zamme Fetha Kesre زيد- كتب
Gayrı munsarıflar Zamme Fetha Fetha احمد
Cemi müennes salimler Zamme Kesre Kesre مسلمات
Esma-i sitte-i mutelle Vav Elif Ye ابوه,اخوه,حموها,هانوه,فوه,ذو مال
Tesniye, isnan, zamire muzaf kila kelimesi Elif Ye Ye مسلمان
Cemi müzekker salim,
ülû, ışrune ve kardeşleri Vav Ye Ye مسلمون


8) İrabı takdiri nerelerde olur?
Cevap: İki yerde olur. 1) İrabın özürlendiği yerde olur. 2) İrabın lafızda zuhurunun, lisana ağır geldiği yerde olur.

9) Gayrı munsarıf nedir? İlletleri nelerdir?
Cevap: Gayrı munsarıf: ما فيه علتان من تسع او واحدة منها تقوم مقامهما
İlletleri: عدل, وصف, تأنيث, معرفه,عجمة, جمع, تركيب, الف نون زائدتين, ووزن فعل

10) Gayrı munsarıfın hükmü nedir?
Cevap: Kesre ile olan cer ve tenvini kabul etmemektir.

11) İki illet makamına kaim olan illetler nelerdir? Niçin iki ıllet makamına kaimdirler?
Cevap: İki illet makamına kaim olan illetler جمع ve الفاالتأنيث dir. Cemi de: Hakikaten veya hükmen cemiyet tekerrür ettiği için iki illet makamına kaimdir. Te’nis elifleri ise hem kendilerinde te’nislik olup hem de kelimeye lazım oldukları için iki makamına kaimdirler.

12) عدل nedir? Kaç kısımdır?
Cevap: عدل: خروجه عن صيغته الأصلية تحقيقا او تقديرا
İki kısımdır. 1-Adl-i Tahkıkî: Eğer kelime, hakiki bir ma’dülü anh’dan (asıldan) çıkarsa adl-i tahkıkî olur. Mesela اخر kelimesinde olduğu gibi 2- Adl-i Takdiri: Eğer kelime, takdiri bir ma’dulün anh’dan çıkarsa adl-i takdiri olur. Mesela عمر kelimesinde olduğu gibi

14) Vasfın şartı nedir? Vasfıyyet üzere ismiyyetin galip gelmesi, vasfıyyete zarar verir mi?
Cevap: Vasfın şartı: Vasfıyyetin ârızî olmayıp, asıldan (yani kelime ilk olarak bir mana karşılığına konulurken bir sıfatın karşılığına vaz edilmesi demektir) olmasıdır. Vasfıyyetin şartı, vasfın asılda olması olunca, اربع بنسوة مررت cümlesindeki اربع kelimesi munsarıf oldu. Çünkü bu kelimedeki vasfıyyet aslî değil, arızîdir. Terkib sebebi iledir.
Vasfıyyet üzere ismiyyetin galip gelmesi (yani bir sıfat için vaz olunan kelimenin vasfıyyetinin terkedilip o kelimenin isim olarak kullanılması) o kelimenin vasfıyyetine zarar vermez. Vasfıyyet üzere ismiyyetin galip gelmesi, vasfıyyete zarar vermediğinden dolayı
ادهم، ارقم ،اسود kelimeleri gayrı munsarıfdır. Çünkü bu kelimeler ilk vaz edilirken siyah manasına vaz edilmişlerdir. Daha sonra اسود ve ارقمkelimeleri siyah bir yılana isim olarak verildiler. Ancak ismiyyetin vasfıyyet üzere galip gelmesi kelimenin vasfıyyetine zarar vermediği için bu kelimeler vasfıyyet ve veznii fiil illetleri ile gayrı munsarıfdırlar. ادهم kelimesi de ilk vaz edilirken siyahlık vasfı üzere vaz edilmiş, daha sonra ise siyah kelepçeye isim olarak verilmiştir. Ancak vasfıyyetin ismiyyet üzere galip gelmesi vasfıyyete zarar vermediği için bu kelime de vasfıyyet ve veznii fiil illetleri ile gayrı munsarıfdır.

15) (تا ) ile olan te’nisi lafzî ve te’nisi manevinin şartı nedir?
Cevap: Te’nisi manevinin gayrı munsarıflığa sebebiyyette şartı alemiyyettir.
Te’nisi manevinin gayrı munsarıflığa tesirinin cevaz şartı: alemiyyet, vücub şartı ise üç harf üzerine zaid olmak, ortası harekeli olmak veya ucme (yani âcemi, arabçaya başka bir lisandan girmiş bir kelime) olmaktır. زينب kelimesi, kendisinde te’nisi manevinin vücub şartlarından üç üzere zaid olma şartı tahakkuk ettiği için, bir te’nisi manevi bir de alemiyyetle gayrı munsarıf olmuştur. سقر kelimesi, kendisinde te’nisi manevinin vücub şartlarından ortası harekeli olma şartı tahakkuk ettiği için, bir te’nisi manevi bir de alemiyyetle gayrı munsarıfdır. Çünkü سقر kelimesi cehennem tabakalarından bir tabakanın ismidir. جورو ماه kelimesi, kendisinde te’nisi manevinin vücub şartlarından ucme olma şartı tahakkuk ettiği için, bir te’nisi manevi bir de alemiyyetle gayrı munsarıfdır. Bu kelime bir beldenin ismidir. Bu üç misalin gayrı munsarıflığı vaciptir. هند kelimesinde ise, te’nisi manevinin vücub şartı tahakkuk etmediği için munsarıflığı caiz, ayrıca kendisinde bir te’nisi manevi, bir de alemiyyet bulunduğu için de gayrı munsarıflığı caizdir.

16) Marife’nin şartı nedir? Sebebi nedir?
Cevap: Marife’nin şartı alem olmaktır. Çünkü diğer marife yollarından muzmerat ve mübhemat (yani ismi işaret ve ismi mevsul) mebni isimlere mahsusdur. Gayrı munsarıf ise mureb ismin hükmündendir. Dolayısı ile bunlar marife’nin şartı olamazlar. Yine marife yollarından lamı ta’rif ve izafet ise gayrı munsarıf olan ismi munsarıf hükmünde kıldıklarından bunlar da marife’nin şartı olamazlar. Marife yollarından sadece alemiyyet kalınca, alemiyyet marife’nin şartı kılındı.

17) Ucme nedir? Şartları nelerdir?
Cevap: كون اللفظ مما وضعه غير العرب عجمه:
Ucme’nin şartları ikidir. 1- Âcemiyyette (yani arabçaya hangi lisandan gelmişse orada) alem (isim) olacak 2- Ortası harekeli veya üç üzerine zaid olacak. Bu sebepten dolayı شتر kelimesi Diyarbakır da bir kalenin ismi olduğu için bir alemiyyet, bir de ucme olup ortası harekeli olduğu için iki illetle gayrı munsarıfdır. ابراهيم kelimesi hem alem olup, hem de ucme olup üç üzerine zaid olduğu için iki illetle gayrı munsarıfdır. Bu kelimelerin gayrı munsarıflığı vacipdir. نوح kelimesi ise âcemi bir kelime olup, şartlar tahakkuk etmediği için munsarıflığı caiz, kendisinde bir alemiyyet bir de ucme bulunduğu için de gayrı munsarıflığı caizdir.

18) Cemi’nin şartı nedir?
Cevap: Cemi’nin şartı: ها’siz sıga-i müntehel cümu olmaktır.

19) Cemi’ de niçin (هاء) ‘siz olması şart koşuldu?
Cevap: Çünkü (هاء) ile beraber olduğunda كراهية gibi müfred vezinlere benzemiş olur ki, cemiliğine zayıflamış olur. Bu sebebden dolayı فرازنة kelimesi her ne kadar sıga-i müntehel cümu olsa da ahirinde üzerine (هاء) diye durulan (ة( olduğu için munsarıfdır.

20) جوار ، مصابيح، حضاجر، سراويل، مساجدkelimelerinin munsarıf mı yoksa gayrı munsarıf mı olduğunu beyan ediniz?
Cevap: مصابيح ve مساجد kelimeleri, kendilerinde üzerine (هاء) diye durulan (ة( olmayıp, sığa-ı müntehel cümu ile cemi olmakla gayrı munsarıfdırlar.
حضاجر : Her ne kadar bu kelime, sırtlan için ismi cins olmakla kendisinde fil hal cemiyyet yok ise de fil asıl حضجر kelimesinin cemi olmakla gayrı munsarıfdır.
سراويل : Bu kelime gayrı munsarıf kabul edildiğinde iki görüş vardır. 1- Bu kelime âcemi bir kelimedir. Arabçada ki müvazinleri üzerine hamlen gayrı munsarıfdır. 2- Bu kelime arabça bir kelime olup, takdiran سروالة kelimesinin cemi olmakla gayrı munsarıfdır.
Ancak bu kelime, munsarıf olarak kabul edildiğinde müşkil bir durum yokdur.
جوار : Bu kelimenin haleti nasbında ihtilaf yokdur. Çünkü sığa-i müntehel cümu olmakla beraber cemiyyet olduğu için bil ittifak gayrı munsarıfdır. Bu kelimenin haleti rafında ve haleti cerrinde ihtilaf vardır. Bazıları; munsarıfdır. Zira iğlal gayrı munsarıfdan öncedir. Tenvin ise munsarıflık tenvinidir dediler. Bazıları; ise gayrı munsarıfdır, tenvin ise ıvaz tenvinidir dediler.

21) Terkibin şartları nelerdir?
Cevap: Şartları; alem olmak. Terkibi izafi, terkibi isnadi, terkibi savti, terkibi ta’dadi olmamaktır. (Yani terkibi mezci olmaktır.) بعلبك gibi

22) Elif nun zaideteynin şartları nelerdir?
Cevap: Eğer isimde olursa şartı alem olmaktır. Eğer sıfat da olursa şartı فعلانة diye müennesi olmayacak, bir görüşe göre de فعلى diye müennesi olacak.

23) ندمان ،سكران ، رحمن kelimeleri munsarıf mıdır? Gayrı munsarıf mıdır?
رحمن : Bu kelime, Cenab-ı Hakkın sıfatlarından olup, ona mahsus olduğu için müzekkeri ve müennesi yoktur. Binaenaleyh فعلانة diye müennesi olmadığı için gayrı munsarıf, فعلى vezninde müennesi olmadığı içinde munsarıfdır denilerek alimler arasında ihtilaf olunmuştur. سكران : Kelimesi سكرانة diye müennesi olmayıp سكرى diye müennesi olduğu için bil ittifak gayrı munsarıfdır.
ندمان : Kelimesi “arkadaşlık” manasına geldiği zaman ندمانة diye müennesi olup, ندمى diye müennesi olmadığı için bil ittifak munsarıfdır. Ancak ندمان kelimesi “pişmanlık” manasına geldiği zaman ise ندمانة diye müennesi olmayıp, ندمى diye müennesi olduğu için bil ittifak gayrı munsarıfdır.

24) Vezni fiil’in şartları nelerdir?
Cevap: Şartları: Ya fiile mahsus bir vezinde olmak veya (تا (‘yi kabul etmediği halde evvelinde fiilin ziyadelerinden (اتين ( bir harf olmasıdır. (تا (‘yi kabul etmeyecek, çünkü (تا ( lafzı ismin hususiyetlerinden olduğu için kelimeyi vezni fiil olmaktan çıkarmaktadır.
شمر ve ضرب kelimeleri fiile mahsus olduğuna misaldir. Bu kelimeler, bir vezni fiil bir de alemiyyetle gayrı munsarıfdır. احمر kelimesi ise evvelinde fiil ziyadelerinden biri olduğuna misaldir. Bu kelime de bir vezni fiil bir de alemiyyet veya vasfıyyet ile gayrı munsarıfdır.
يعملة kelimesi ise fiil vezninde olup ahirinde (تا (‘yi kabul ettiği için munsarıfdır.

25) Kendisinde, müessir olduğu halde alemiyyet bulunan gayrı munsarıf isim nekre kılındığı zaman ne olur?
Cevap: Munsarıf olur. Çünkü alemiyyet, ancak kendisinde şart olduğu illetler ile bir kelime de bulunur. Bu kelime de nekre kılınıp alemiyyet gidince, kelime ya bir illet ile veya hiç illetsiz kalarak munsarıf olur.

26) Alem (isim) olan احمر kelimesi hakkında İmamı Ahfeş ve İmamı Sibeveyh’in görüşleri nedir?
Cevap: İmamı Sibeveyh Hazretleri, Bu kelime şu an bir alemiyyet bir de vezni fiillikle gayrı munsarıfdır. Ancak bu kelime nekre (yani alemiyyet gittiği zaman) kılındığı zaman vasfıyyeti aslıyyesine itibar edilerek, yine bir vezni fiil bir de vasfıyyet ile gayrı munsarıf olur, dedi. (Çünkü bu kelime ilk vaz olunurken “kırmızılık” vasfı için vaz olunmuştur. Daha sonra ismiyyet, vasfıyyet üzere galip gelmiştir.)
İmamı Ahfeş Hazretleri ise İmamı Sibeveyh’e cevap olarak, Bu kelimedeki vasfiyyet alemiyyetin gelmesi ile zail olmuş, gitmişdir. Kelime nekre kılınıp alemiyyet gittiği zaman, tekrar vasfıyyete itibar olunamaz. O halde bu kelime munsarıfdır. Eğer giden şey’e tekrar itibar olunsaydı خاتم babına da itibar olunurdu, dedi.
Ancak İmamı Ahfeş Hazretleri, İmamı Sibeveyh’e cevap vermek için خاتم babını delil olarak getirince, devreye Musannıf Hazretleri (İbn-i Hacib) girip İmamı Ahfeş’e cevap olarak “Ey İmamı Ahfeş, İlk söylediklerin doğrudur. Ancak bu mesele de sen, خاتم babını İmamı Sibeveyh’e delil olarak getiremezsin. Çünkü o zaman bir hükümde iki zıt da itibar lazım gelmiş olur” dedi.

27) Gayrı munsarıf isim ne zaman kesre ile olan cerri kabul eder?
Cevap:1- Gayrı munsarıf olan kelime üzere lamı tarif dâhil olduğu zaman
2- İzafetle yani gayrı munsarıf olan kelime muzaf olduğu zaman kesre ile olan cerri kabul eder. Çünkü bu iki halde, gayrı munsarıf kelimenin fiile olan müşabeheti azalır ve isme olan müşabeheti artar. Mesela: مررت باحمدنا, مررت بالمساجد
28) مرفوعات ne kelimedir? Merfuâtın tarifi nedir? Failiyyet alametleri nelerdir?
Cevap: مرفوعات :مرفوع kelimesinin cemidir. Zira mevsufu müzekker gayrı akıl olan sıfatlar elif ve te ile cemilenirler. Merfuâtın tarifi:هو ماشتمل على علم الفاعلية Failiyyet alametleri ise: zamme, vav ve eliftir.

29) Failin ta’rifi nedir? Bir misal veriniz?
Cevap: Fail: و هو ما اسند اليه الفعل او شبهه و قدم عليه على جهة قيامه به

30) Fail de asıl olan nedir?
Cevap: Fail de asıl olan fiilini takip etmektir.

31) Failin meful üzerine takdiminin vacip olduğu yerleri söyleyiniz?
Cevap:1-Failin failliğine, mefulun mefullüğüne delalet eden i’rab müntefi (yok olup) olup, karine de bulunmadığı zaman, (Karışıklık lazım gelmesin için)
Misali:ضرب موسى عيسى
2- Fail fiile bitişik zamir olduğu zaman ( İttisal infisale zıt olduğu için)
Misali:ضربت زيدا
3-Meful “الا” dan sonra vakî olduğu zaman (Matlub olan hasır değişmesin için) Misali :ما ضرب زيد الا عمرا
4-Meful “الا” manasına olandan sonra vakî olduğu zaman (Matlup olan hasır değişmesin için) Misali:انما ضرب زيد عمروا

32) Failin te’hırinin (mefulun fail üzerine takdiminin) vacip olduğu yerler nerelerdir?
Cevap:1-Faile meful zamiri bitiştiği zaman (Lafzan ve rütbeten izmar kable zikir lazım gelmesin için) Misali: ضرب زيدا غلامه
2-Fail “الا” dan sonra vakî olduğu zaman (Matlub olan hasır değişmesin için) Misali :ما ضرب عمرا الا زيد
3- Fail “الا” manasına olandan sonra vakî olduğu zaman (Matlup olan hasır değişmesin için) Misali : انما ضرب عمروا زيد
4-Fail fiile bitişik zamir olmayıp, meful fiile bitişik zamir olduğu zaman ( İttisal infisale zıt olduğu için) Misali:ضربك زيد





33) Failin fiilinin hazfi kaç şekilde olur?
Cevap: Karine kaim olduğu vakit fiil, cevazen ve vücuben hazif olunur. Cevazen hazfide iki kısımdır. 1-Muhakkak sual karinesi ile olur. Misali: (من قام) sualine (زيد) demek gibi.
2-Mukadder sual karinesi ile olur. Misali: şiir (ليبك يزيد ضارع لخصومة – و مختبط مما تطيح الطوائح )
Nükte: Mukadder sual karinesi ile (يبكيه) fiili cevazen hazif olunmuştur.
Zâte hazfe karine: Bir fiil olup iki failin bulunması. Tayini mahzufe karine: (من يبكيه) suali mukadderidir.

34) “و ان احد من المشركين استجارك ” Bu ayeti kerime neye misaldir?
Cevap: Failin fiilinin vücuben hazif olunduğuna misaldir. Zate hazfe karine: (ان)’i şartıyyenin
fiil üzerine dâhil olmasıdır. Tayini mahzufe karine: Müfessir olan ikinci “استجارك” fiilidir. Bu ayeti kerimenin takdiri ise “و ان استجارك احد من المشركين استجارك” dir.

35) Naibi fail nedir? Şartı nedir?
Cevap: Naibi Fail:كل مفعول حذف فاعله و اقيم هو مقامه
Şartı: Fiilin meçhul sıga üzerine olmasıdır. Mazı de: فعل Muzarı de:يفعل

36) Naibi fail olmayan mefuller nelerdir? Niçin fail mevkiinde vâkî olmazlar?
Cevap:1- “علمت” babının ikinci mefulu. Çünkü hem müsned hem de müsnedü ileyh olmak lazım gelir. Bu ise caiz değildir.
2- “اعلمت” babının üçüncü mefuulu. Çünkü hem müsned hem de müsnedü ileyh olmak lazım gelir. Bu ise caiz değildir.
3-“ لام”sız mefulu leh’de naibi fail olmaz.Çünkü meful alameti olan nasb yok olduğu için kelimenin naibi fail olmadan önce mefulu leh olduğuna her hangi bir alamet kalmamış olur. Ancak “ لام”lı mefulu leh naibi fail olur.
4-“واو”sız mefulu meah. Çünkü o takdirde mefulu meah olduğu anlaşılmaz. “واو” lı mefulu meah’da naibi fail olmaz. Çünkü o “واو” asılda harfidir ve infisale delalet eder. Hâlbuki naibi fail ise fiilden bir cüz mesabesindedir. Dolayısı ile her iki halde de mefulu meah^dan naibi fail olmaz.

37) Mübteda nedir? Misalleri nelerdir? Mübteda da ne zaman iki emir caiz olur?
Cevab: هوالاسم المجرد عن العوامل اللفظية مسندا اليه اوالصفة الواقعة بعد حرف النفى و الف الإستفهام رافعة لظاهر
Misalleri: زيد قام, ما قائم الزيدان, اقائم الزيدان
Sıfat vaki olan mübteda, müfret isme mutabakat ederse iki emir caiz olur. Yani hem mübteda hem de mukaddem haber olmak. Mesela اقائم زيد



38) Haber nedir? Mübteda ve haberde amil nedir?
Cevap: Haber: هو المجرد المسند به المغاير للصفة المذكورة Mübteda ve haber de amil, amili manevidir. Bu ise ibtida manasıdır. Yani, lafzı amillerden mücerret olmasıdır.

39) Mübteda da asıl olan nedir?
Cevap: Mübteda da asıl olan, haber üzerine takdim etmektir.

40) Mübteda nekre olur mu? Tahsıs vecihleri nelerdir?
Cevap: Her ne kadar mübteda da asıl olan marife olmak olsa da, tahsıs vecihlerinden biri ile hususileştiği zaman nekrelerde mübteda olur. Tahsıs vecihleri altıdır.
1- Sıfat ile hususileşir. Mesela: و لعبد مؤمن خير من مشرك
2- Mütekellimin ilmiyle hususileşir. Mesela: ارجل فى الدار ام امرأة
3- Mübteda hayyızı nefîde (nefiden sonra ) vakî olduğu zaman Mesela: ما احد خير منك
4- Failin hususileştiği şey ile hususileşir. Mesela:شر اهر ذاناب
5- Mütekellime nisbetle Mesela: سلام عليك (اصلى سلامى عليك)
6- Zarf olan haberin, mübteda üzerine takdimi ile hususileşir. Mesela: فى الدار رجل

41) Mübtedanın takdiminin vacib olduğu yerler nerelerdir? Sebebleri nelerdir?
Cevap:1- Mübteda kendisi için sadrı kelam olan şeyi tazammun ettiği zaman. Sadaretini muhafaza için من ابوك
2- Mübteda ve haber her ikisi de marife olduğu zaman. Karışıklığı defi için. زيد المنطلق
3- Mübteda ve haber asıl tahsiste müsavi olduğu zaman. Karışıklığı defi içinافضل منى افضل منك
4- Mübteda’nın haberi, fiil olursa. Mübteda, fiili müfred olduğu zaman faile, fiili tesniye ve cemi olduğu zaman failden bedele karışmasın için. ذيد قام

42) Haberin mübteda üzerine takdiminin vacib olduğu yerler nerelerdir?
Cevap:1- Haber kendisi için sadrı kelam olan şeyi tazammun ettiği zaman. Sadaretini muhafaza için اين زيد
2- Haber mübtedanın mübtedalığını sahih kılıcı olduğu zaman. Nekre olan mübtedayı tahsis için. فى الدار رجل
3- Mübtedada haberin müteallıgı için zamir olursa. Lafzen ve manen izmar kable zikir meydana gelmesin için. على التمرة مثلها زبدا
4- Haber ان den haber vaki olursa.اِن’yi meksuraya karışmasın için. عندى انك قائم



43) Mefulu mutlakın fiili kaç şekilde hazif olunur?
Cevap: Mefulu mutlakın fiili, cevazen ve vücuben hazf olunur. Vücuben hazfi; semaî olur, kıyası olur. Mefulu mutlakın amilinin vücuben ve semaen hazif olunduğu yerler yedidir. Bunlar: سقيا, رعيا, خيبتا, جدعا, حمدا, شكرا, عجبا

44) Mefulu bihin fiili kaç şekilde hazif olunur?
Cevap: İki şekilde hazif olunur. Cevazen olur. Vücuben olur.
Cevazen hazfine misal: من اضرب diyen kimseye زيدا demek gibi.
Vübuben hazfi ise dört yerdedir. 1- Semaî 2- Münadâ 3- İzmar ala şeridatittefsir 4- Tahzir

45) Münada nedir? Nida harfleri nelerdir?
Cevap: Münada: وهو المطلوب اقباله بحرف نائب مناب ادعو لفظا او تقديراdır.
Nida harfleri ise: يا, ايا, هيا, اى, همزه dir.

46) Terhım nedir? Hükmü nedir?
Cevap: Terhım: وهو خذف فى اخره تخفيفا Hükmü ise: Münada da caizdir. Münadanın gayrısında zarureti şiirden dolayı caizdir.

47) İzmar ala şeridatit tefsir nedir? Misalleri nedir?
Cevap: Tarifi: وهو كل اسم بعده فعل او شبهه مشتغل عنه بضميره او متعلقه لو سلط عليه هو او مناسبه لنصبه Misalleri: زيدا ضربته (ضربت), زيدا مررت به (جاوزت), زيدا ضربت غلامه (آهنت)
,زيدا حبست عليه (لا بست)

48) Tahzir nedir? Misali nedir?
Cevab: Tahzir: وهو معمول بتقدير اتق تحذيرا مما بعده او ذكر المحذر منه مكررا Misali: اياك والأسد,
اياك وان تحذف, الطريق الطريق

49) Hal nedir? Amili nedir?
Cevap: Hal: ما يبين هيئة الفاعل او المفعول به لفظا او معنى Halin amili fiil olur: ضربت زيدا قائما Şibih fiil olur: زيد مضروب قائما Manayı fiil olur: هذا زيد قائما

50) Halin şartı nedir?
Cevap: Halin şartı nekre olmaktır. Zil hal (hal sahibi) ise çoğu kere marife olur.

51)Temyiz nedir? Kaç şeyden kapalılığı kaldırır?
Cevap: Temyiz: ما يرفع الإبهام عن ذات مذكورة او مقدرة Temyiz iki şeyden kapalılığı kaldırır. 1- Mezkûr zatdan kapalılığı kaldırır. Mesela: رطل زيتا 2- Mukadder zatdan kapalılığı kaldırır. Mesela: طاب زيد نفسا

52) Müstesna kaç kısımdır? Müstesnanın irabı nasıldır?
Cevap: Müstesna iki kısımdır. 1- Müstesnayı muttasıl olur: هو المخرج عن متعدد لفظا او تقديرا بالا واخواتها Mesela: جائنى القوم الا زيدا 2-Müstesnayı munkatı olur. هو المذكور بعدها غير مخرج Mesela: جائى القوم الا حمارا Müstesnanın irabı: Müstesna tam muceb kelamda sıfatın gayrı الا dan sonra vakı olduğu zaman, müstesna; müstesna minh üzerine tekaddüm ettiği zaman, müstesna munkatı olduğu zaman, müstesna خلا, عدى, ماخلا, ماعدى, ليس, لايكون den sonra vakî olduğu zaman nasbı vacibdir. Müstesna minh mezkur olduğu halde, gayrı muceb kelamda الا’dan sonra vakî olduğu zaman nasb caiz, bedel tercih olunur. Gayrı muceb kelamda, müstesna minh gayrı mezkûr olduğu zaman, müstesna avamil hasebi üzere irablanır. Müstesna غير, سوى, سواء و حاشا dan sonra mecrurdur.

53) İzafet kaç kısımdır? Tarifleri nelerdir?
Cevap: İzafet iki kısımdır. 1-İzafeti lafzıyye olur. Tarifi:ان يكون المضاف صفة مضاقة الى معمولها Misali: ضارب زيد, حسن الوجه 2-İzafeti maneviye olur:ان يكون المضاف غير صفة مضافة الى معموملها Misali:غلام زيد, خاتم فضة

54)İzafeti lafzıyye ve izafeti maneviye ne ifade eder?
Cevap: İzafeti lafzıyye, lafızda sadece hafiflik ifade eder. İzafeti maneviyye ise: Eğer muzafun ileyh marife ise marifelik, eğer muzafun ileyh nekre ise hususilik, tahsıslik ifade eder.

55) İzafeti maneviye kaç manaya gelir?
Cevap: İzafeti maneviye üç manaya gelir.1- “Lam” manasına gelir. Mesela: غلام زيد (غلام لزيد) 2- “Min” manasına gelir. Mesela: خاتم فضة (خاتم من فضة) 3- “Fi” manasına gelir.
Mesela: ضرب اليوم (ضرب واقع فى اليوم)

56) Te’kıd nedir ve kaç kısımdır?
Cevap: Te’kid:تابع يقرر امر المتبوع فى النسبة او الشمول İki kısımdır. 1- Te’kidi lafzı olur.Te’kidi lafzî, birinci lafzın tekrarıdır ve bütün lafızlarda cereyan eder. Mesela: جائنى زيد زيد 2- Te’kidi Manevi olur: Hususi lafızlardır ki, bunlar (نفسه,عينه,كلاهما,كله,اجمع,اكتع,ابتع,ابصع) lafızlarıdır.

57) Bedel nedir? Kaç kısımdır?
Cevap: Bedel:تابع مقصود بما نسب الى المتبوع دونه Bedel dört kısımdır. 1-Bedeli kül minel kül:جائنى زيد اخوك 2-Bedeli ba’z minel kül: ضربت زيدا رأسه 3-Bedeli iştimal: سلب زيد ثوبه 4-Bedeli galat: رأيت رجلا بل حمارا

58)Mebni nedir? Mebniyi asıllar nelerdir?
Cevap: Mebni:ما ناسب مبنى الأصل او وقع غير مركب Mebniyi asıllar dörttür. 1- Harf 2- Mazı 3- Emir bi gayrı lam (Lam’sız emir) 4-Cümle

59) Zamiri merfuu muttasıl ve munfasılı, zamiri mensubu muttasıl ve munfasılı ve zamiri mecruru muttasılı söyleyiniz?
Cevap: Zamiri Merfuu Muttasıl: ضربت,ضربنا,ضربت,ضربتما,ضربتم,ضربت,ضربتما,ضربتن,ضرب,ضربا,ضربوا,ضربت,ضربتا,ضربن
Zamiri Merfuu Munfasıl: انا,نحن,انت,انتما,انتم,انت,انتما,انتن,هو,هما,هم,هى,هما,هن
Zamiri Mensubu Muttasıl:
ضربنى,ضربنا,ضربك,ضربكما,ضربكم,ضربك,ضربكما,ضربكن,ضربه,ضربهما,ضربهم,ضربها,ضربهما,ضربهن
Zamiri Mensubu Munfasıl:اياى,ايانا,اياك,اياكما,اياكم,اياك,اياكما,اياكن,اياه,اياهما,اياهم,اياها,اياهماا,اياهن
Zamiri Mecruru Muttasıl: لى,لنا,لك,لكما,لكم,لك,لكما,لكن,له,لهما,لهم,لها,لهما,لهن

Kafiye - Takdim, Tehîr Bahsi

FAİLİN, MEF’UL ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Failin failiyyetine, mef’ulün mef’uliyyetine delalet eden iğrab ve garine özürlendiği zaman
2. Fail fiile bitişik zamir olduğu zaman
3. Fiilin mef’ulü illa’dan sonra geldiği zaman
4. Fiilin mef’ulü illa manasına olan bir şeyden sonra geldiği zaman failin takdimi vaciptir.

MEF’ULÜN, FAİL ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Mef’ul zamiri faile bitişdiği zaman
2. Fail, illa’dan sonra vaki olduğu zaman
3. Fail, illa manasına olan bir şeyden sonra olduğu zaman
4. Fail fiile bitişik olmadığı halde, mef’ul fiile bitişik zamir olduğu zaman mef’ulün takdimi vaciptir.

MÜPTEDA’NIN , HABER ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Müpteda, kendisi için sadr-ı kelam olan bir şeye şamil olduğu zaman
2. Müpteda ile haber her ikisi de marife oldukları zaman
3. Müpteda ile haber, umumilik ve hususilikte müsavi oldukları zaman
4. Haber müpteda için fiil olduğu zaman, müptedanın takdimi vaciptir.

HABERİN, MÜPTEDA ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Müfred olan haber, kendisi için sadr-ı kelam olan bir şeyi tezammün ettiği zaman
2. Haber, müptedanın müptedalığını sahih kılıcı olduğu zaman
3. Müptedada haberin müteallikı için zamir olduğu zaman
4. Haber enne’den haber olduğu zaman, haberin takdimi vaciptir.


FAİLİN, MEF’UL ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Failin failiyyetine, mef’ulün mef’uliyyetine delalet eden iğrab ve garine özürlendiği zaman
2. Fail fiile bitişik zamir olduğu zaman
3. Fiilin mef’ulü illa’dan sonra geldiği zaman
4. Fiilin mef’ulü illa manasına olan bir şeyden sonra geldiği zaman failin takdimi vaciptir.

MEF’ULÜN, FAİL ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Mef’ul zamiri faile bitişdiği zaman
2. Fail, illa’dan sonra vaki olduğu zaman
3. Fail, illa manasına olan bir şeyden sonra olduğu zaman
4. Fail fiile bitişik olmadığı halde, mef’ul fiile bitişik zamir olduğu zaman mef’ulün takdimi vaciptir.

MÜPTEDA’NIN , HABER ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Müpteda, kendisi için sadr-ı kelam olan bir şeye şamil olduğu zaman
2. Müpteda ile haber her ikisi de marife oldukları zaman
3. Müpteda ile haber, umumilik ve hususilikte müsavi oldukları zaman
4. Haber müpteda için fiil olduğu zaman, müptedanın takdimi vaciptir.

HABERİN, MÜPTEDA ÜZERİNE TAKDİMİ VACİP OLAN YERLER

1. Müfred olan haber, kendisi için sadr-ı kelam olan bir şeyi tezammün ettiği zaman
2. Haber, müptedanın müptedalığını sahih kılıcı olduğu zaman
3. Müptedada haberin müteallikı için zamir olduğu zaman
4. Haber enne’den haber olduğu zaman, haberin takdimi vaciptir

Mef´ulü mutlaki öyle iki kelime ile anlamak mümkün degil.Cünkü mef´ulü mutlak cok degisik suretlerde gelir. Buna ra´men yine üc cümle ile anlatmaya calisalim.

Lafzan veya takdiren zikir olan amilin failinin isledigi isimdir.o isimde amilin manasina gelecek. Yani lafizlari ayri olsada manasi bir olacak.
Mesela.Darabtü darben .Darben olan isin darebenin manasinadirHem lafzi hemde manasi ayni.Amma Kaattü cülüsen Denildigi takdirde cülüsen olan isim lafzi ayri olsada kaade manasina olmakla amilin manasinadir.Tarifde gecen Bimagnahü den maksat budur.

mef´ulü mutlak Te´kit , nev´i ,ve adet olmak üzere üc kisimdir.

takdiran olmasina gelince Bazi kere amil hazif olunup o amilin yerine baska bir kelime amil olarak gelir.O da mevsuf hazif olur sifat onun yerine gelir gibi Asli kademte kudümen hayra makdemin idi. Kademtü amili kudümen olan masdari ile hazif olunup hayra makdemin olan sifat onun xerine gelmistir. Bunada mecazen me´lü mutlak denir.

Yani burada ögerndigimize göre mef´ulü mutlak iki kisim Ya hakiki me´ulü mutlak veya mecazi mefúlü mutlak.

Genis bilgi icin kafiyeye veya molla camiye müracaat ediniz dahada olmadi ise bir hoca efendinin önüne diz cökünüz.

H.Z. Allah zihin acikligi versin.


Mef´ulü mutlaki öyle iki kelime ile anlamak mümkün degil.Cünkü mef´ulü mutlak cok degisik suretlerde gelir. Buna ra´men yine üc cümle ile anlatmaya calisalim.

Lafzan veya takdiren zikir olan amilin failinin isledigi isimdir.o isimde amilin manasina gelecek. Yani lafizlari ayri olsada manasi bir olacak.
Mesela.Darabtü darben .Darben olan isin darebenin manasinadirHem lafzi hemde manasi ayni.Amma Kaattü cülüsen Denildigi takdirde cülüsen olan isim lafzi ayri olsada kaade manasina olmakla amilin manasinadir.Tarifde gecen Bimagnahü den maksat budur.

mef´ulü mutlak Te´kit , nev´i ,ve adet olmak üzere üc kisimdir.

takdiran olmasina gelince Bazi kere amil hazif olunup o amilin yerine baska bir kelime amil olarak gelir.O da mevsuf hazif olur sifat onun yerine gelir gibi Asli kademte kudümen hayra makdemin idi. Kademtü amili kudümen olan masdari ile hazif olunup hayra makdemin olan sifat onun xerine gelmistir. Bunada mecazen me´lü mutlak denir.

Yani burada ögerndigimize göre mef´ulü mutlak iki kisim Ya hakiki me´ulü mutlak veya mecazi mefúlü mutlak.

Genis bilgi icin kafiyeye veya molla camiye müracaat ediniz dahada olmadi ise bir hoca efendinin önüne diz cökünüz.

H.Z. zihin acikligi versin.


aminn bu güzel duaya çok ihtiyacım vardı
ALLAH celle celaluhu razı olsun

elinize saglık baya emekli olmuş.allah razı olsun

Allah razı olsun tekrar etmiş olduk.. ;)

elinize sağlık....


elinize saglık baya emekli olmuş.allah razı olsun

34) “و ان احد من المشركين استجارك ” Bu ayeti kerime neye misaldir?
Cevap: Failin fiilinin vücuben hazif olunduğuna misaldir. Zate hazfe karine: (ان)’i şartıyyenin
fiil üzerine dâhil olmasıdır. Tayini mahzufe karine: Müfessir olan ikinci “استجارك” fiilidir. Bu ayeti kerimenin takdiri ise “و ان استجارك احد من المشركين استجارك” dir.

cok guzel olmus, fakat kucuk bir duzeltme yapalim
*Hazfa karine, en-i sartiyyenin burada fiil uzerine degil isim uzerine dahil olmasidir. "ehadun" isimdir
*Ayet-i kerimenin tadirinde sonundaki "istecarake" olmamalidir, cunku o zaman zaid olur.


Kafiye

MollaCami.Com