Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

İbn-i Sina

İbn-i Sina 980 senesinde, Buhara yakınlarında doğmuş bir İslam filozofu ve tıp bilginidir. Önce babasından daha sonra da dönemin ünlü bilginlerinden mantık, matematik ve gök bilimi öğrenimi görmüş, tıp alanında büyük başarılar göstermiştir.

Ünlü eseri El-Kanun, yaklaşık bir milyon kelimelik büyük bir tıp ansiklopedisidir. Bütün eski tıp ve Müslüman tıp ilmini ihtiva eder. Bu eser gerek içeriği gerekse hazırlanış tarzı bakımından, asırlarca dünya tıp literatürüne hakim olmuştur. Kendisinden sonra, yeni tıbbın doğuşuna kadar Türkçe, Arapça, Farsça ve çeşitli Batı dillerinde yazılmış eserlere kaynaklık etmiştir.

Tıp ilminin kaideleri, ilaçlar ve çeşitli hastalıklarla ilgili detaylı bilgiler veren İbn-i Sina'nın bu eseri, gerek Anadolu Selçukluları ve gerekse Osmanlılar devrinde temel bir başvuru kitabı olarak kullanılıp tercih edilmiştir.

Tıp ilminde büyük bir çığır açmış olan İbn-i Sina, felsefe alanında da gerek Doğu gerekse Batı filozoflarını etkilemiştir. Yapıtları 12. yüzyılda Latinceye çevrilmiş ve bunun ardından da tüm dünyaya yayılmıştır.

Tıp Sahasındaki Bazı Buluşları

İbn-i Sina, yorucu ve sıkıntılı geçen hayatına rağmen 270 kadar eser vermiştir.
Onun en büyük hizmeti tıp sahasında olmuştur. Buluşlarından bazıları şunlardır:
• Aristo ve Galien, kanı ruhun karargâhı olarak belirlemişti. İbn-i Sina ilk defa kanın gıda taşıyan bir sıvı olduğunu keşfetti. Küçük ve büyük kan dolaşımlarından söz etti.
• Kalbin karıncık ve kapakçık sistemini de yine o keşfetti.
• Şeker hastalığında idrardaki şekerin varlığını keşfeden O`dur. İbn-i Sina`nın şeker hastalığı ile ilgili yaptığı açıklamalar, 700 yıl sonra anademi âlimi Thomas Willis tarafından doğrulanmıştır.
• İnsanlık, hastalığı teşhis metodunda İbn-i Sina`ya çok şeyler borçludur. O`nun nabız hakkındaki gözlemlerini modern tıp, geliştirmekten başka bir şey yapmamıştır.
• Ameliyatta hastaya uyutucu ilâç vermek de İbn-i Sina`nın keşiflerindendir.
• Barsak parazitlerinin keşfi de İbn-i Sina`ya âittir.
• İlk filtreleme fikri de İbn-i Sina`ya âittir.
• Alkolün steril özelliğinden faydalanarak yaraları cerahatsız tedavi usulünü de, O ortaya koydu. Böylece Hipokrat`tan beri gelen yanlış bir tedavi metodunu düzeltmiş oldu. Artık, yaralar, kabuk bağlayıncaya kadar şiddetli ağrılar altında haftalarca bekletilmiyor, sterilize edilerek bir gecede iyileştiriliyordu.
• Bugün cerrahide kullanılan pek çok âletleri, 1000 yıl önce İbn-i Sina ortaya koymuştur.
• İbn-i Sina, ilâçla tedavi vasıtalarının ruhî tedavi vasıtalarıyla da desteklenmesi fikrindedir. Ruhî tedavinin, hastanın maddî gücünü, hastalığa direncini artıracağını, moralini yükselteceğini ileri sürmektedir.
• İbn-i Sina, Avrupalılara koruyucu hekimlik ve ilâç bilim sahalarında da asırlarca ustalık ve hocalık yapmıştır.
• İbn-i Sina, kadın hastalıkları ve doğum sahasında da yıllarca otorite olarak kabûl edilmiştir.

İbn-i Sina`nın Batı`daki Te`siri

Batı dünyası, İbn-i Sina`yı büyük üstad sayarlar ve Avicenna diye anarlar. Eserleri, gerek bilgi, gerekse fikir bakımından Batı âlemini çok derin şekilde etkilemiştir. Ve bu etki yüzyıllar boyu devam etmiştir.

Doğumunun 1000. yılı bütün dünyada İbn-i Sina yılı olarak kabûl edilmiş, eserleri ve fikirleri yeniden inhcelemeye alınmış, UNESCO tarafından bu konuda seminerler ve sempozyumlar hazırlanmıştır.

Bugün Paris Tıp Fakültesi`nin büyük holünde İbn-i Sina`nın resmi asılı durmaktadır. Bu da O`na verilen değeri göstermektedir.

Amerikalı İlimler Tarihi araştırmacılarından Will Durant şöyle demektedir:

"Ortaçağda İbn-i Sina, tıp yazarlarının en büyüğü, Razi en büyük doktor, Beyrunî en büyük astronom, İbn-i Heysem en büyük optik âlimi, Cabir de en büyük kimyager idi."

KAYNAKLAR:
— Yıllarboyu Tarih, Şubat 1981.
— Müslüman İlim Öncüleri Ansiklopedisi.
— Tercüman Bilimler Ansiklopedisi.
— Avrupa Üzerine Doğan İslâm Güneşi, Dr. Sigrid Hunke.
— Zafer, İbn-i Sina, sayı: 53
_ Mercek Dergisi 04. sayı (Ekim 2001) 26. sayfada yayınlanmıştır

Müslüman Bilim Adamlari