Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

20. yaş dişleri

20. Yaş Dişleri

Dr. Arslan MAYDA

Ülkemizde pek çok kişi dişlerinin kıymetini bilmediğinden, onları gerektiği gibi koruyamaz. Dişler eksildiğinde veya çürüyüp ağrı yapmaya başladığında insanlar onların kendilerine ihsan edilmiş ne kadar mühim organlar olduklarını anlamaya başlar. Hâlbuki dişler ihmal edilemeyecek kadar önemlidir. Çünkü sindirimin başlangıç noktası dişlerdir. Onlar sağlıklı iseler ve vazifelerini hakkıyla yapıyorlarsa, sindirim için çok önemli bir adım gerekli şekilde atılmış olur. Dişler, Efendimiz’in (sas) tavsiye ettiği istikamette bakılmaz ve mikrop yuvası hâline gelirse, başta böbrekler, eklemler ve kalb olmak üzere birçok organa zarar verir duruma gelebilir.

Yazın soğuk içecek satan çocukların büyük bir iştiyakla haykırdıkları “32 dişine keman çaldırır, buuuz gibi soğuk gazoozzz!” cümlesini duymayan yok gibidir. İlkokulda hayat
bilgisi ve fen derslerinde de, insanların 32 dişi olduğundan bahsedilir. Embriyolojik dönemde toprağa ekilen tohumlar gibi çene kemiğinin içine gizlenmiş diş tomurcukları, zaman içinde patlayarak çene kemikleri üzerindeki yerlerini alırlar. İlk dişler altı aylıkken çıkmaya başlar. İki-üç yaşında yirmi dişe ulaşılır. İlkokula başlangıç çağlarında dökülen süt dişlerinden sonra, hayat boyu hizmet etmek üzere yaratılan kalıcı dişler birer ikişer çıkar. 14–16 yaşında 30 dişe ulaşılır.

Bazı kişiler gençlik dönemlerinde dişleriyle alâkalı problemler yaşayabilir. Çünkü ‘yirmi yaş dişleri’ çıkmaları esnasında bazı sıkıntılara yol açabilir. Her iki çenenin en gerisinde sağlı sollu bulunan bu iki büyük azı dişi (molar dişler) kendilerinden önce çıkan iki kardeşi gibi sert gıdaları öğütmek için yaratılmıştır. Öğütücü satıhları değirmen taşları gibi girintili ve çıkıntılı olan bu dişler, diğer azı dişleri gibi aralarına aldıkları gıdaları, çenelerin çiğneme hareketinden kaynaklanan güçle un ufak ederek sindirim enzimlerinin kimyevî muamelesine hazır hâle getirirler.

Yirmi yaş dişleri, bir mânia yoksa, ekseriya 15–25 yaşlarında çıkar. Fıtrî beslenme alışkanlıklarını koruyan, çocukluk döneminde öğütülmesi gereken sertlikteki gıdaları yeme alışkanlığı olan kişilerde, yirmi yaş dişlerinin rahatlıkla çıktığı tespit edilmiştir. Hep yumuşak şeylerle beslenen ve çenelerine fazla yük bindirmeyen çocuklarda ise, bu dişlerin çene kemiği içinde gömülü kaldığı ve komplikasyona sebep olduğu görülmüştür.
Yirmi yaş dişleri, çiğneme kaslarının çene kemiklerine yapışma yerine yakın olduğundan, dişler arasına giren yiyeceklere daha fazla basınç yapar. Alt çenedeki yirmilik dişlerin çıktığı yer çene kemiğinin (mandibula) köşesidir. Bu kemiğe ve köşesine çiğneme kasları (m.temporalis, m.masseter, m.pterygoideus lateralis, m. pterygoideus medialis) dengeli ve oldukça ölçülü şekilde yapıştırılır.

Sulu veya yumuşak gıdaları tüketirken ezme-öğütme faaliyeti olmadığından dişlerde bir basınç meydana gelmez. Sert gıdaların ezme ve öğütme faaliyeti için, çiğneme kaslarının hareketi ile dişler birbirinin üzerine basar. Bunun neticesinde kuvvetli bir basınç meydana gelir. Bu basınç hem alt hem de üst çene kemiğine yansıtılır. Çocukluk çağında çiğneme faaliyeti yaptıracak sert gıdalar yenirse, bu kuvvetin dişlerden çene kemiklerine iletilmesi ile üst ve alt çene kemiklerindeki (maxilla ve mandibula) büyüme hatları (epifizleri) uyarılarak bu kemiklerin gelişmesine vesile olunur. Zîrâ yaratılış programımızda, üzerine yük binen kemiklerin gelişip kalınlaşması vardır. İnsanın bu yaratılış hususiyetinden dolayı, sporcuların yaptığı spor tipine göre belli kemik ve kasları daha fazla geliştirilmektedir. Yumuşak ve sulu gıdalarla beslenenlerde bu çiğneme kuvveti ortaya çıkmadığından, çene kemiklerinin gelişmesi daha yavaş ve zayıf olur.
Yirmilik dişlerin çıkmamasının veya ağrılara yol açmasının ana sebebi, gelişmemiş çene kemiğinde bu dişlerin yerleşeceği yeterli sahanın olmayışı; kısıtlı olan yerin, önce çıkan dişler tarafından işgal edilmesidir. Yer darlığından dolayı çıkamayan bu dişler, çene kemiğini saran etli kısımda gömülü olarak bulunurlar. Sonradan gelen bu dişler, dışarı çıkmak üzere büyürlerken bir taraftan da yer darlığı sebebiyle komşusu ikinci azı dişine baskı yapmaya başlarlar. Bu esnada şiddetli ağrılara sebebiyet verirler.

Öncekiler çene kemiğine sağlam yerleştiklerinden, yirmi yaş dişleri bu direnç karşısında çene kemiği içinde yatay veya eğik açı yapacak şekilde gömülü kalır. Gömülü kalan bu dişler, kemik kistlerine de sebep olabilir. Diğer azı dişlerini çürümesi sebebiyle erken yaşta çektirenlerin yirmilik dişleri, çenelerinde yer açıldığı için çok rahat çıkmaktadır. Çocuklukta çeneleri basınç görmediği için damakları iyi gelişmeyenler ile çürük dişlerini çektirmeyenler, yirmilik dişlerin çıkması esnasında zorluklarla karşılaşır. Burada problem, daha çok alt çene kemiğinin gelişmemesine bağlı ortaya çıkmaktadır. Başka bir problem de, yirmilik dişi çıkmış, fakat diğer dişlerinde görünüm bozukluğu olan hastalarda rastlanır. Ön taraftaki dişlerinde dizilme bozuklukları görülen bu hastaların yirmilik dişleri ortodontist tarafından çekilirse, diğer dişlere hareket sahası açıldığından dizilme bozukluğunun düzeltilmesi kolaylaşır. Bu metotla küçük ve tam gelişmemiş çene kemiğinde yer açılarak, diğer dişlerin eğri çıkması engellenir.

Yirmi yaş dişleri, evrimciler açısından evrime önemli bir delildir(!). Taş devrinde(!) yaşadığı söylenen bir kadının kafatasında yirmilik dişlerin olmadığını gören evrimciler, bu devirden itibaren yirmilik dişlerin körelmeye başladığını ve dişlerin giderek azalacağını iddia etmişlerdir. Hâlbuki yukarıda da izah edildiği gibi, yirmilik dişlerin çıkmayışının sebebi, çocukluk döneminden itibaren çenenin gerektiği şekilde ve yaratılış prensiplerine göre kullanılmaması; yumuşak bulamaç tarzında gıdalarla sulu ve şekerli yiyeceklerle beslenilmesidir.

Aslında bu durum bütün organlar için bahis mevzuudur. Hangi organ olursa olsun, kullanılmadığında zamanla hacminde bir küçülme (atrofi) görülür. Bu, yaratılışın temel prensiplerinden biridir. Meselâ, bir tarafın kol ve bacağı felç olan hastalarda, birkaç ay sonra sağlam taraftaki kol ve bacak ile felç geçiren taraftakiler arasında kalınlık farkı meydana gelir. Çalışmayan kaslar küçüldüğü gibi, bu kasların kemiklere uyguladığı kuvvet de ortadan kalktığı için, kemiklerde de zayıflama görülür. Aynı durum, çene kemiği için de geçerlidir.

Çeşitli çevre faktörlerine veya bazı küçük genetik mutasyonlara bağlı olarak iki böbrekten birinin bulunmayışına, dirsek veya kaval kemiği gibi kol ve bacaktaki ikili kemiklerden birinin olmayışına, kol ve bacak gibi uzuvların doğuştan olmamasına anomali denir. Harika bir sanat eseri hükmünde yaratılmış olan insan vücudunda çok nadir görülen anomaliliklere bakarak, herhangi bir hüküm ihdas etmek çok yanlıştır. Organ anomalilerinin bir kısmı, insanların tabiata yaptığı yanlış müdahalelere dayandırılırken, bir kısmı da, Rabb’imizin kudret ve iradesiyle mülkünde istediği gibi tasarruf edebileceğini gösteren hikmetli fiillere dayandırılır.

Yirmi yaş dişlerinin doğuştan olmayışı da evrim değil, bir organ yokluğu veya anomalisidir. İlkçağlarda görülen bir diş anomalisini, evrimi destekleyici bir unsur olarak kullanmak oldukça yanlıştır. Zîrâ beslenme gibi çeşitli aktivitelere bağlı bu tip değişiklikler genotipte (genetik programda) bir değişikliğe sebep olmaz. Bu sebeple nesillere aktarılmayan bu tip değişiklikler modifikasyonlar olarak isimlendirilmiştir.
Ön kesici dişler, lokmayı koparmak için kullanıldıklarından daha önce çıkarlar. Şâyet bu azı dişleri daha önemli olsaydı, çıkma sırası da onlarda olurdu ve çene küçülse bile beslenmedeki fonksiyonlarından dolayı çıkarlardı; çünkü o esnada onların çıkmasına engel başka dişler yoktur. Çocuklarda ilk defa altı aylıkken çıkan ön dişlerin yerlerinin boş kaldığı görülmemiştir. Demek ki dişlerin çıkmaması evrimleşmeden değil, belli kontenjanı olan ve bir sebeple daraltılan çene kemiğindeki diş alanını, önce gelenlerin doldurmasındandır.

Bilimsel makaleler