Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim

Bugün Arafe yarın Bayram

Halis ECE

Ramazan ve Bayramlar nasıl belirleniyor?


KAMERÎ AYLARIN GİRİŞ-ÇIKIŞLARININ TESBİTİ

Dünyamız Güneş etrafında döndüğü gibi, Ay da Dünya etrafında belirli bir yörünge üzerinde hareket eder, döner. Bu dönme esnasında Ay, her 29 veya 30 günde bir defa Dünya ile Güneş arasına girer ve üçü aynı hizaya gelirler. İşte bu âna, hey’et veya felekiyat denilen ilim dalında “ictima” denir. Bugünkü modern astronomide (gökbilimi) ise ictima’nın karşılığı olarak “kavuşum” denilmektedir. İngilizcesi de birleşme anlamında “conjunction" (kıncâng’şın)dır. Bu durum astronomik (hesabi) bakımdan Kamerî ay’ın başlangıcıdır, ancak ibadetler için değil. İctima halinde Ay’ın Dünya’ya bakan yüzü Güneş’ten ışık alamadığı için karanlık olur. İşte bu esnada hilâl’in dünyanın hiçbir yerinden görülmesi mümkün değildir.

Ru’yetin gerçekleşmesi yani hilâl’in görülebilir şekil ve parlaklığa kavuşabilmesi için;

a) Ay’ın ictima halinden, Güneş’e nazaran doğuya doğru yatay olarak 8 derece ayrılması gerekir. Bu süre ise 12 ila 16 saat arasında değişir.

b) Güneş battıktan sonra yine Ay’ın, düşey olarak ufuktan en az 5 derece yüksekte olması icap eder.

Demek ki Ay’ın, düşey olarak ufuktan 5 derece yükselmesi ve yatay olarak da Güneş’ten 8 derece doğuya doğru açılmış olması lazımdır ki, Güneş’ten ışığını alıp hilâl şekli gerçekleşerek Dünya üzerinden görülebilsin.
***

İşte açıklamaya çalıştığımız bu hadiselerin meydana gelmesinden sonra ortaya çıkan hilâl, yukarıda da ifade ettiğimiz gibi, şer’î-kamerî ayın başlangıcı yani ilk günüdür. O esnada Güneş, Dünyanın neresinde batmakta ise hilâl, ancak o enlem derecesindeki ve bunların batısındaki ülkelerde görülebilir.


Mesela bu sene (H. 1428-M. 2007) Ramazan ayının ictimaı, 11 Eylül Salı günü Türkiye yaz saati ile 15:44'de başlar.

Hilâlin çıplak gözle görülmesi (ru'yet) de ertesi gün yani 12 Eylül Çarşamba günü Türkiye yaz saati ile 08:21'dedir.

Hilâlin görüldüğü yerler;

- Fiji,

- Kiribati,

- Marshall ve Solomon adaları,

- Avustralya,

- Malezya,

- Endonezya,

- Amerika kıtasının batı kıyılarıdır.

Hilâlin görüldüğü günü takip eden 13 Eylül Perşembe günü de Ramazan ayının 1'i olmaktadır.
***

Gelelim Kurban bayramına...

Kurban bayramı Zilhicce'nin onuncu günü olduğuna göre, bunun tesbitinde de bu ayın ictimaını kıstas olarak almamız gerekiyor.

Hicri-Kameri 1428 yılı Zilhicce ayı ictimaı, 9 Aralık 2007 Pazar günü Türkiye Saati ile 19:40'ta başlamış, ru'yet de 10 Aralık 2007 Pazartesi günü gene Türkiye saati ile 09:51''de tahakkuk etmiştir.

Hilâlin görüldüğü yerler;

- Endonezya,

- Hint Okyanusu''nda Chagos Takım Adaları,

- Karguelen,

- Amsterdam,

- Crozet,

- Heard,

- McDonald,

- Macscariegnes Adaları

- Madagaskar,

- Afrika kıtasının Ekvatır ve güney kısmı,

- Avustralya kıtasının doğu sahilleri hariç tamamıdır.

Hilâlin görüldüğü günü takip eden 11 Aralık 2007 Salı günü de Zilhicce ayının 1'i olmaktadır.

Velhasıl bu durumda, 19 Aralık 2007 Çarşamba günü Arafe, 20 Aralık 2007 Perşembe de Kurban bayramının 1. günü olmuş oluyor.
***

Üzülerek ifade edelim ki; senelerdir bazı ülkeler Kamerî ayların giriş-çıkışlarının tesbitinde hakiki ru’yet (Ay’ın çıplak gözle görülmesi) yerine, şer’î ölçülere aykırı olarak astronomik başlangıç yani Ay’ın ictima halini esas alıyor…

... Ve eğer ictima gece yarısından önce ise, o gecenin gündüzünü de ay’ın birinci günü olarak kabul ediyorlar.

Şayet ictima gece yarısından sonra meydana gelmişse, o zaman, âmiyane tabirle “Mızrak çuvala sığmayacağı” için, onlar da ay’ı ertesi gün başlatıyorlar… Dolayısıyla ister istemez bizimle aynı gün Ramazan orucuna başlıyor, aynı gün Bayram ediyorlar. Keza aynı gün Arafe, aynı gün Kurban bayramı yapıyorlar.

Bu yanlış uygulamaya göre hareket edenler, önceleri, “Amerikan almanaklarını esas alıyoruz” diyorlardı. Şimdilerde ise gerçek ru’yeti baz aldıklarını söylüyorlar ki, bu durumda; güya onlar ru’yeti esas alıyorlarmış, biz ise sadece hesaba göre hareket ediyormuşuz gibi bir garip manzara çıkıyor ortaya…

Oysa işin hakikati;

Kamerî ayların tesbitinde biz hem hesabı, hem de ru’yeti dikkate aldığımız halde, onlar, sadece hesaba göre hareket ediyorlar, gerçek ru’yeti (hilâlin çıplak gözle görülmesi işini) göz ardı ediyorlar. Aramızdaki ihtilaf ve ortaya çıkan farklılık da haliyle buradan kaynaklanıyor.

Bu yüce dinin bizzat vâzıı olan Hz. Allah, “Güneşi bir zıya, Ay’ı bir nûr yapan; senelerin sayısı ve (günlerin, ayların, vakitlerin) hesabını bilesiniz diye, Ay’a menziller (dünya çevresinde dönerken hizalarında yer aldığı yıldız kümeleri, konaklar) takdir eden O’dur.” (Yunus sûresi, 5) İlâhi beyanıyla bu hususta bize, hesabın lüzumunu ve usûlünü haber veriyor, bu bir.

İkincisi, bu dinin mübelliği, insanların ve cinlerin peygamberi, âlemlere rahmet Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) de, “Ramazan hilâlini gördüğünüzde oruca başlayınız, şevval hilâlini gördüğünüzde de bayram ediniz.” (İbn Mâce, Sünen, Sıyâm, 7) hadis-i şerifleriyle öbür ölçünün de ru’yet olduğunu bildiriyor ve bu ölçüye de uyulmasını emrediyor.
***

Bu kıstaslar/kriterler Ramazan ay’ı ve Ramazan bayramının tesbitinde geçerli olduğu gibi, diğer ayların giriş-çıkışlarının belirlenmesinde de aynen geçerlidir. Meselâ yukarıda da ifade ettiğimiz üzere, Kurban bayramının tesbitinde Zilhicce ayının ictima ve ru’yeti esas alınır. Yoksa bazılarının öteden beri yapageldikleri gibi, Resûlüllah Efendimizin (s.a.v.) hilâli görme emrini bir kenara bırakarak, sadece ictima olayını esas alıp Ay’ın, Dünyanın hiçbir noktasında dahi görülmeden-görülemeden Arafe veya Bayram ilan etmekle olmaz. Olursa bu, “Teklîfu mâ lâ yutak” yani kula, güç yetiremeyeceği bir yükü yüklemek olur ki, caiz değildir.

Cenab-ı Hak hiçbir canlıya gücünün-takatinin üzerinde bir külfet yüklememiştir. Dolayısıyla görülmeyen hilâli görmek gibi bir yükümlülüğü yoktur kulun, olamaz da…

Hilâli görmediği halde görmüş gibi davranmak ise, mü’mine yakışır ve kabul edilebilir bir davranış şekli değildir asla.

Emre itaat, emredileni emredildiği gibi yapmakla gerçekleşir. Değilse onun adına itaat değil isyan, istikamet değil yan çizmek denir.
***

İşte bugün, gerek bazı ülkeler ve gerekse ülkemizdeki bir kısım insanlar tarafından bu esasa/prensibe uyulmaması, Müslümanlar arasında karışıklığa sebep olmaktadır.

Onların bu yanlış ölçülerine göre hareket eden mü’minler, oruçlu olmaları gereken günde (Ramazan-ı şerifin son günü) Bayram ediyorlar. O günün Bayram olduğuna inandıkları için de haliyle yedikleri o orucu kaza da etmiyor, borçlu kalıyorlar.

Yine bunun gibi, Kurban bayramından önceki günlerde oruç tutmanın faziletine inanan takva sahibi bir kısım Müslümanlar, Arafe günü de oruçlu bulundukları halde, kendilerine o günün Bayram, bayramda ise oruç tutmanın haram olduğu hatırlatılıp oruçları bozduruluyor. Dolayısıyla nafile olan bu oruç da üzerlerine borç olup kaza etmeleri icap eder hale geliyor.
***

Kısacası meselenin ciddiyeti dolayısıyla bu durumu, okuyucularımızın dikkatine sunmayı önemli bir hizmet olarak addettik. Tavsiyemiz;

Oruçlarına takvimle başlayıp takvimle bitirmeleri...

Keza Kurban bayramında da buna uymaları, dedi-kodulara kulak asmamalarıdır.

Ülkemizdeki Kamerî ayların giriş-çıkış hesapları ictima ve ru’yet hadiselerinin her ikisi de dikkate alınarak yapılmakta ve Allah’a şükür en küçük bir tereddüde mahal kalmayacak bir titizlikle tesbit edilmektedir.

Nitekim son devir dersiamlarından Nakşi yolu Müceddidin kolu silsilesinin 33. halkasını teşkil eden Süleyman Hilmi Tunahan (k.s.) Hazretleri, bu hususta kendilerine tevcih olunan bir soru üzerine verdikleri cevapta, “Biz takvimle başlar, takvimle bitiririz” buyurarak, ülkemizde yapılan bu hesaplamaların doğruluğuna-sıhhatine işaret ediyorlar.
***

Rabbimiz bütün ibadet ve taatlerimizi, amel ve hizmetlerimizi, zikir ve fikirlerimizi… hasılı her türlü davranış ve duruşumuzu rızasına muvafık kılsın.

Halis Ece