Bölümler | Kategoriler | Konular | Üye Girişi | İletişim
Hilm ve Çeşitleri
İslam büyükleri, hilim sahibi yani yumuşak huylu kimselerdi. Öfkelerini belli etmezlerdi.
Sırrı-i Sekatî hazretlerine, “Hilim ne demektir?” diye sordular. O şöyle cevap verdi: “Hilmin hangi kısmını açıklamamı istiyorsun? Zira hilmin beş kısmı vardır:
Birincisi, fıtrî ve tabiî olan hilimdir. Bu, kula Allah’ın bir hibesidir ki kul bununla kendisine haksızlık edenleri affeder; kendisini mahrum kılanlara ihsanda bulunur; münasebetlerini kesmiş de olsalar akrabalarına iyilikte bulunur.
İkincisi, hilm-i tehâlümdür. Bu ise, kulun gönlünde hoşnutsuzluk olduğu halde sevab ümid ederek, öfkesini yenmesidir.
Üçüncüsü, hilm-i mezmumdur. Bu da, kulun kendisine karşı kusurlu olanlara, içinde kin beslediği halde, başkalarına sabırlı görünmek için yani riya için öfkesini yenme halidir.
Dördüncüsü, büyüklenme hilmidir. Bu da kişinin karşısındakini küçümseyip cevap vermeye lâyık görmeyerek susmasıdır.
Beşincisi ise; hor ve hakîrlik hilmidir. Öfkelenecek hâli ve gücü olmayanın öfkelenmemesidir.”
Hilim, gadaba gelmemek demektir. Aklın çokluğuna alâmettir. Hadîs-i şerîfte, “Gadaba sebep olan şey karşısında hilim göstereni, Allahü teâlâ sever” buyuruldu.
Resûlullah efendimiz, “Yâ Rabbî! Bana ilim ve hilim ve takvâ ve âfiyet ihsân eyle!” duâsını çok söylerdi. Âfiyet, dînin ve i’tikâdın bid’atlerden, amelin ve ibâdetin âfetlerden, nefsin şehvetlerden, kalbin nefsin kötü arzûlarından ve vesveseden ve bedenin hastalıklardan selâmet bulması, kurtulması demektir.
İlim öğretirken de çok yumuşak olmalıdır. Korkutucu, ürkütücü olmamalıdır. Hadîs-i şerîfte, “İlim ve sekîne sâhibi olunuz! Öğrenirken ve öğretirken yumuşak söyleyiniz! İlim ile tekebbür etmeyiniz!” buyuruldu. Sekîne, ağır başlı, vakar sâhibi olmaktır. Diğer bir hadîs-i şerîfte, “İlim, öğrenmekle, hilim de gayret ile hâsıl olur. Allahü teâlâ, hayırlı şey için çalışanı, maksadına kavuşturur. Kötülükten sakınanı, ondan korur” buyuruldu. Başkalarına faydalı olmak, ancak yumuşaklıkla, tatlı dil ve güler yüz ile olur. Hadis-i şerîfte, “Yumuşak olmak, bereket getirir. İşinde taşkınlık ve gevşeklik yapmak, gaflete sebep olur” buyuruldu.
Mehmet Oruç